Beata Czernik
Zadaniem diety jest zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktów przemiany białkowej, ochrona zmienionych chorobowo narządów - nerek, oraz utrzymanie możliwie dobrego stanu zdrowia. Dieta powinna być lekkostrawna, w której znacznemu ograniczeniu ulega białko i sól kuchenna, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Dieta jest ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta. Cechą diety jest zmniejszona zawartość białka do granic tolerancji przez chorego. Zalecana zawartość białka w diecie wynosi 40-50g /dobę ( 3/4 ogólnej ilości stanowi białko pochodzenia zwierzęcego). Ważne jest ograniczenie białka roślinnego przez wprowadzenie pieczywa niskobiałkowego. W skrajnych wypadkach białko eliminuje się całkowicie. W diecie wskazana jest kontrola płynów ( ilość zależy od dobowej diurezy i na ogół płyny są ograniczane, więc konieczne jest zmniejszenie w diecie sodu ) oraz elektrolitów : fosforu, sodu, potasu, wapnia, żelaza.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4 - 5 razy dziennie co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu. Należy jeść posiłki małe objętościowo, bez pośpiechu i w spokoju. Potrawy nie powinny być zbyt gorace ani zbyt zimne.
Technika przyrządzania potraw opiera się na gotowaniu w wodzie i na parze, pieczeniu w pergaminie i duszeniu bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych z dodatkiem tłuszczu. Zupy i sosy podprawia się zawiesinami z mąki i wody lub mąki i śmietany, mleka, kefiru, jogurtu. Zabrania się używania zasmażek.
Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli, a dozwoloną jej ilość podaje się osobno.
Białko zwierzęce, pomimo jego niskiej zawartości w diecie, powinno być rozłożone na trzy główne posiłki.
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. masło, margaryny miękkie, oleje, oliwę z oliwek, śmietankę i dodaje się je na surowo do gotowych potraw. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec, słonina, łój, boczek wędzony.
Z uwagi na ograniczenie płynów w diecie należy ograniczyć zupy.
Ze względu na ograniczenia potasu w diecie wskazane jest wypłukiwanie potasu z warzyw i ziemniaków poprzez moczenie, odlewanie wody w trakcie gotowania i nie wykorzystywanie wywarów.
Potrawy przyprawiać należy sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, kolendrą, tymiankiem, melisą, miętą, cynamonem, wanilią. Należy wykluczyć wegetę, pieprz czarny, ocet, musztardę.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu i używek.
Przykładowe jadłospisy
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
kawa zboż. z ml., rogal, masło,dżem brzoskwin. |
barszcz z ziemn., makaron z warzywami, sos koperkowy |
kisiel z trukawkami |
herbata z cytryną, leniwe pierogi z masłem i cukrem |
bawarka, chleb, masło, miód nat. |
szpinakowa z ziemn., risotto z mięsem i warzywami, ćwikła |
jabłko |
herbata owoc.,chleb, masło, pasta warzywna, sał.zielona |
kawa zboż.czarna,chleb, masło, serek homog.wan. |
ryżowa, kopytka ziemniaczane, sur. z marchwii i jabłka |
sałatka owocowa |
herbata, bułka słodka,masło, marmolada |
herbata owoc.,graham, masło, mus jabłkowy |
krem z dyni z grzank., potrawka z kurcz.z warzywami, ziemniaki |
galaretka owocowa |
herbata, kopytka ziemniacz. z tłuszczem |
herbata, bułka, masło, pasta z szynki i warzyw. |
koperkowa z ziemnakami, ryż z jabłkami z cukrem i tłuszczem |
brzoskwinia |
kawa zboż.czarna, bułka, masło, miód nat. |
herbata, graham, masło, marmolada |
barszcz biały z ziemn., kluski na parze z sosem jagodowym |
biszkopty |
herbata z cytr., graham, masło,ser biały z rzodkiewką |
kawa zboż.czarna,chleb, masło,polędwica,sał.ziel. |
krupnik z ziemn., naleśniki z musem jabłkowym |
pomarańcza |
herbata owoc.,bułka, masło, pasta warzywna |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w przewlekłej niewydolności nerek
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
w ramach dozwolonej ilości płynu słaba herbata,herbaty owocowe, kawa zbożowa, soki owocowe i warzywne, napoje i wody mineralne niegazowane w ogranicz.ilości : mleko, jogurt, kefir, maślanka |
płynna czekolada, kakao, mocna herbata, kawa naturalna, wszystkie napoje alkoholowe, napoje gazowane |
pieczywo |
w każdej postaci niskobiałkowe, niskosodowe |
zbyt świeże, bardzo słone |
dodatki do pieczywa |
dżem, miód naturalny, marmolada, dodatki warzywne w ograniczonej ilości : twaróg, mięso gotowane, pasty serowo-warzywne,serowo-rybne,pasty mięsne, mięsno-warzywne |
sery topione, żółte, dojrzewające, wędliny , konserwy mięsne i rybne, ryby wędzone oraz marynowane |
tłuszcze |
dodawane na surowo : masło, margaryny miękkie, oleje ( sojowy, słonecznikowy, rzepakowy ), oliwa z oliwek, śmietanka |
smalec,słonina,boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana |
potrawy z jaj |
jako dodatek do potraw |
gotowane, smażone |
zupy i sosy |
w ogranicz.ilości : owocowe, warzywne, krupniki, ziemniaczane, na wywarach jarzynowych; sosy łagodne : koperkowy, pietruszkowy, potrawkowy, cytrynowy |
mleczne, tłuste, zawiesiste, na wywarach miesnych, kostnych,grzybowych,zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną , pikantne, z warzyw kapustnych,roślin strączkowych, ogórkowa, cebulowa, porowa, rosoły, buliony; sosy ostre, pikantne : grzybowy, chrzanowy, musztardowy, cebulowy |
dodatki do zup |
bułka, chleb, grzanki, makarony, kluski biszkoptowe, kasza manna, jęczmienna, gryczana, ryż, ziemniaki |
groszek ptysiowy, jajka na twardo, nasiona roślin strączkowych |
mięso,drób, ryby - w ramach dozwolonej ilości białka |
cielęcina, chuda wołowina, chuda wieprzowina, królik, kurczak, indyk, chude ryby : łosoś, makrela, tuńczyk, halibut potrawy got. :pulpety,klopsiki,budynie mięsne, potrawki |
tłuste gatunki : wieprzowina, baranina, podroby, gęsi, kaczki, dziczyzna, ryby potrawy marynowane, wędzone, pieczone, smażone |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw i mięsa, makaron z jarzynami, risotto mięsno-jarzynowe, pierogi z warzywami, ryż z jabłkami, knedle z owocami, kluski śląskie, kopytka, zapiekanki, naleśniki z dżemem, musem owocowym w ograniczonej ilości : leniwe pierogi |
wszystkie potrawy smażone na tłuszczu np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety, pierogi z mięsem,bigos, fasolka po bretońsku, łazanki z kapustą |
warzywa |
w ograniaczonej ilości : marchew, pietruszka, seler, buraki, sałata zielona, lodowa, rzodkiewka, dynia, kalafior, brokuł, szpinak, fasolka szparagowa, groszek zielony, szczypiorek |
kiszonki, konserwowane octem, warzywa solone, ostro przyprawione, nasiona roślin strączkowych, ogórki, kiszone, konserwowe, grzyby, czosnek, cebula, pora, brukiew, rzepa, kalarepa, pomidory, keczup,przecier pomidor., awokado warzywa zasmażane, sałatki z majonezem, musztardą |
ziemniaki |
gotowane w całości |
smażone z tłuszczem : frytki, krążki, chipsy |
owoce |
w ograniczonej ilości : jagodowe, cytrusowe, jabłka, brzoskwinie, morele, winogrona, wiśnie, arbuz, melon, truskawki, śliwki |
owoce niedojrzałe, suszone, czereśnie, gruszki, banany, daktyle, kiwi, owoce marynowane |
desery |
galaretki owocowe, kisiele, musy owocowe, owoce surowe, sałatki owocowe, biszkopty, ciasta z mąki pszennej i ziemniaczanej w ograniczonej ilości : kompoty, budynie ( desery płynne wlicza się do ogólnej ilości płynów ) |
torty, ciasta z masami, desery z używkami, orzechami, kakao, batony, czekolada, chałwa, lody |
przyprawy |
cukier, wanilia, cynamon, sok z cytryny, kwasek cytryn., zielona pietruszka, zielony koperek, majeranek, kminek, tymianek, kolendra, mięta, melisa w ograniczonej ilości : ocet winny, sól, pieprz ziołowy, papryka słodka, jarzynka |
ocet, pieprz czarny, musztarda, papryka ostra, chrzan, wegeta, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy |
Beata Czernik
Jest to choroba autoimmunologiczna, w wyniku której organizm produkuje przeciwciała, które atakują tarczycę prowadząc do stopniowego jej niszczenia i niedoczynności. U wielu chorych na Hashimoto występują niedobory witamin D, B 12, żelaza, magnezu, selenu, cynku. Tarczyca lubi jod, dlatego w przypadku osób cierpiących na niedoczynność tarczycy bardzo istotną rolę odgrywa dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości jodu. Również bardzo często występuje nietolerancja laktozy.Dieta powinna być lekkostrawna,bezlaktozowa,bezglutenowa bez cukrów prostych o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych. Zupy czyste na wywarach mięsnych i warzywnych. Sosy sporządza się na wywarach warzywnych.Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki bezgluten. Zabrania się używania zasmażek ,śmietany.
Należy dostarczyć do organizmu jod. Jego źródła to : sól kuchenna jodowana ( bez sodu np.salvita ), owoce morza, świeże ryby morskie : dorsz, łosoś, płastuga, makrela, tuńczyk, śledzie, szparagi jarmuż.
Z diety eliminujemy : gluten, a więc zboża oraz produkty z nich wytworzone
nabiał ( laktoza ) - mleko krowie, twarogi, sery żółte, topione, jogurty, maślanki , kefiry
Z tłuszczy można stosować :olej kokosowy (do obróbki termicznej i na zimno),olej lniany (dodatek do potraw),z wiesiołka ,oliwa z oliwek (na zimno do potraw),tahini (do kanapek; z nasion sezamu),masło klarowane(do obróbki term.).
Należy unikać soi pod każdą postacią,oleju sojowego,kotletów sojowych,flaczków sojowych,gotowych wędlin,kiełbas, parówek , bo w 99% zawierają soję.
Białko powinno być chude , pełnowartościowe, pochodzenia zwierzęcego.
Całkowicie wyklucza się cukier i słodycze.
Z diety należy wykluczyć wszystkie warzywa psiankowe - paprykę, pomidory, brokuły, bakłażany. Owoce bez ograniczeń co do rodzaju - 200g dziennie ze względu na cukier owocowy fruktozę.
Wskazane jest pić wodę mineralną niegazowaną z jodem.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem.
Należy całkowicie zrezygnować z alkoholu i palenia tytoniu.
Przykładowe jadłospisy
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
mleko kozie,piecz.ryżowe,olej kokosowy, ser biały kozi z rzodkiewką |
koperkowa z ziemn.,zrazy dusz.,ćwikła, kasza jaglana, kompot owocowy b/cukru |
budyń śmietank. na mleku kozim b/cukru |
herb.czerwona,chleb grycz., masło klarow.,polędwica domowa,ogórek zielony |
mleko kokos.,pieczywo kukurydz, olej kokosowy, mus jabłkowy |
ryżowa,pierś z kurcz.gotow., sur. z marchewki,selera + 2 orzechy brazylijskie z oliwą z sokiem z cytryny,ziemniaki, kompot owocowy b/cukru |
jogurt nat. z mleka koziego z owocami |
herb.ziołowa,chleb grycz., sałatka z bobu, rzodkiewki i śledzia typu a la matias z łyżką majonezu |
kawa zboż.z ml.ryżowym,bułka grycz.,olej kokosowy, jajko na miękko , sałata zielona |
barszcz z ziemn.,wieprz.dusz. w jarzynach,szparagi z wody z masłem klarow.,makaron got. bezgluten.,kompot b/cukru |
sałatka owocowa z rodzynkami i upraż. słonecznikiem |
herb.czerwona z cytr.,bułka grycz.,olej kokosowy,pasta mięsna z warzywami |
bawarka z mlekiem kokos.,piecz. kukur.,olej kokosowy,pasta z sera koziego z tuńczykiem |
ogórkowa z kaszą grycz.,królik dusz.,bukiet warzyw z wody z masłem klarow. ,ziemniaki, kompot b/cukru |
dowolny owoc |
herb.owocowa,pieczywo ryżowe,olej kokos.,klops, sałata lodowa |
kawa zboż.z ml.ryżowym,chleb gryczany,olej kokosowy,kiełbasa domowa |
zupa krem z dyni,klopsiki dusz, sur.z kap.kiszonej,ziemniaki, kompot owocowy b/cukru |
sok pomarańczowy naturalny wyciskany |
herbata ziołowa, ryż z jabłkami b/cukru z masłem klarowanym |
mleko kozie,bułka grycz.,olej kokos., pasta z jaj i z szynki domowej |
szpinak.z ziemn.,gulasz woł., sał.z czerwonej kapusty,kluski śląskie,kompot owoc.b/cukru |
kisiel z owocami b/c |
herb.czerwona z cytryną, placki z cukini z siemieniem lnianym |
kawa zboż.z ml.ryżowym,piecz. kukurydz.,olej kokosowy,pasta z awokado |
krupnik z kaszy jagl.,ryba po grecku w jarzynach,ziemniaki, kompot owocowy b/cukru |
płatki ows.bezglut./ wodzie z bananem, żurawiną,śliwką kalif. |
herb.ziołowa, bułka grycz., olej kokos.,jajecznica/parze ze szczypiorkiem |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w schorzeniach tarczycy
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
mleko kozie , kokosowe , ryżowe , migdałowe , kawa zbożowa i bawarka z mlekiem kokosowym , kozim , ryżowym , herbata czerwona , owocowa , ziołowa, soki naturalne wyciskane z owoców i warzyw , kompoty , napoje mleczne bez zawartości laktozy, niegazowane wody mineralne z jodem |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa prawdziwa , mleko krowie, kefir, maślanka , jogurt , wody i napoje gazowane |
produkty zbożowe |
makarony kukurydziane , ryżowe , bezglutenowe , płatki owsiane ( jeżeli jest symbol przekreślonego kłosa ) , ryżowe , jaglane , kasza jaglana ,gryczana, mąka : ryżowa , ziemniaczana , kukurydziana ,z kasztana jadalnego , gryczana , z komosy ryżowej , amarantusowa , migdałowa , kokosowa ; komosa ryżowa,ryże(w szczególności basmati ),siemię lniane |
pszenica , żyto , jęczmień oraz produkty z nich wytworzone jak makarony , kuskus , chrupki , płatki śniadaniowe na bazie ww zbóż |
pieczywo |
bezglutenowe : na bazie mąki ryżowej , gryczanej , kukurydzianej , ziemniaczanej , chrupki kukurydziane |
pieczywo pszenne , żytnie , razowe , sojowe , cukiernicze, półcukiernicze, biszkopty, suchary |
dodatki do pieczywa |
twaróg kozi , domowe wędliny , jajko na miękko, twardo, jajecznica / parze, pasty mięsne ,jarzynowe, mięsno-jarzynowe , rybne |
twaróg ,sery feta , pleśniowe , dojrzewające, fromage ,sery topione , wędliny sklepowe , konserwy, pasztetowa, salceson , dżemy , miody nat. |
tłuszcze |
masło klarowane, oliwa z oliwek ,olej kokosowy, lniany, z wiesiołka |
masło, smalec, słonina, boczek, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
zupy i sosy |
na wywarach mięsnych i warzywnych, podprawiane zawiesiną z wody i mąki bezglutenowej |
tłuste , zawiesiste , zasmażane , zaprawiane śmietaną , pikantne ,esencjonalne rosoły , buliony ; sosy ostre : musztardowy, śmietanowy |
dodatki do zup |
ryż , makarony bezglutenowe , kasza gryczana , jaglana , ziemniaki , bataty |
kluski francuskie, kluski kładzione, makarony, kasza jęczmienna , manna |
mięso, drób, ryby |
chude mięsa : drób , króliki , wołowina , wieprzowina, cielęcina chude świeże ryby morskie : dorsz , łosoś, płastuga , śledzie , makrela , tuńczyk |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, potrawy pieczone , smażone , marynowane |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z mięsa, z kasz bezglutenowych z mięsem , z warzywami , risotto z mięsem i warzywami , makarony bezlutenowe z mięsem , kluski śląskie -same lub z mięsem / mące ziemniaczanej , zapiekanki z kasz bezgluten. i mięsa lub warzyw , naleśniki na mące kukurydzianej ze szpinakiem |
pierogi, knedle, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, krokiety , bliny, kotlety ; bigos, łazanki z kapustą, fasolka po bretońsku |
warzywa |
świeże i mrożone:marchew ,pietruszka,kalafior,seler, brokuły,dynia ,szpinak ,buraki ,sałata zielona,lodowa, warzywa kapustne, kap. pekińska,kiszona,kalarepa, szparagi ,jarmuż ,rzodkiewki ,ogórki zielone ,chrzan, awokado,suche nasiona roślin strączkowych warzywa w postaci gotowanej ,sałatek i surówek |
warzywa psiankowe :papryka-każdego koloru , pomidory , bakłażany , przecier pomidorowy, soja warzywa marynowane , zasmażane |
ziemniaki |
gotowane w całości , w postaci puree ; bataty |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
owoce |
bez ograniczeń co do rodzaju |
- |
substancje słodzące |
- |
cukier |
desery |
kisiele, budynie, galaretki owocowe i kompoty - bez cukru , sałatki owocowe |
wszystkie ciasta , torty , słodycze |
przyprawy |
łagodne : sok z cytryny, kwasek cytrynowy, zielona pietruszka , zielony koperek |
ocet, wegeta , pieprz, papryka słodka, ostra, chili,curry ,musztarda ,keczup, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa , gorczyca |
sól kuchenna |
sól jodowana ( bez sodu np. salvita ) |
sól niejodowana, z sodem |
Beata Czernik
Dieta powinna być lekkostrawna, w której całkowitemu ograniczeniu ulega sól kuchenna, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Dieta jest ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta. Dieta przeznaczona jest dla pacjentów z zaburzoną gospodarką elektrolitową, z zaburzeniami funkcji nerek ( dializowanych ), jak również z nadciśnieniem tętniczym oraz chorobami układu krążenia.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4 - 5 razy dziennie co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu. Należy jeść posiłki małe objętościowo, bez pośpiechu i w spokoju. Potrawy nie powinny być zbyt gorace ani zbyt zimne.
Technika przyrządzania potraw opiera się na gotowaniu w wodzie i na parze, pieczeniu w pergaminie i duszeniu bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych z dodatkiem tłuszczu. Zupy i sosy podprawia się zawiesinami z mąki i wody lub mąki i śmietany, mleka, kefiru, jogurtu. Zabrania się używania zasmażek.
W przypadku osób dializowanych należy obniżyć potas w warzywach. Najlepszym sposobem jest podwójne gotowanie bez soli.
Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli. Zawartość soli spożywczej dostarczana jest tylko z produktów, które naturalnie zawierają sól ( np. sery żółte, topione, wędliny, marynaty ).
Białko powinno być pełnowartościowe, pochodzenia zwierzęcego ( zawarte w mleku i w przetworach mlecznych, mięsie, drobiu, rybach, jajkach ).
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. masło, margaryny miękkie, oleje, oliwę z oliwek, śmietankę i dodaje się je na surowo do gotowych potraw. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec, słonina, łój, boczek wędzony.
Ilość wypijanych płynów to jeden z najważniejszych problemów u chorych dializowanych. Przekroczenie podaży płynów jest zagrożeniem dla życia. Należy pić powoli małymi łykami, unikać słodkich napojów, używać małych filiżanek, rozłożyć spożycie płynów w ciągu dnia. Dla pozostałych jednostek chorobowych płyny podaje się w zwykłych, fizjologicznie uwarunkowanych ilościach.
Potrawy przyprawiać należy sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, kolendrą, tymiankiem, melisą, miętą, cynamonem, wanilią. Należy wykluczyć wegetę, pieprz czarny, ocet, musztardę.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu i używek.
Przykładowy jadłospis
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
kawa zboż.z ml., rogal, masło, dżem morelowy |
koperkowa z ziemn.,zrazy dusz., ćwikła,kasza jęczmienna |
budyń waniliowy |
herbata z owoc.,bułka,masło, polędwica drobiowa |
mleko, bułka kanapkowa, masło, jajecznica / parze |
ryżowa, pierś z kurczaka dusz., sałata zielona, ziemniaki |
jogurt owocowy |
herbata zielona,bułka, masło, galaretka drobiowa |
kawa zboż.z ml.,bułka, masło, ser top. kremowy |
barszcz z ziemn., bitki wołowe w jarzynach, makaron gotowany |
biszkopty z musem jabłk. |
herbata z cytr.,bułka kanapk., masło, szynka konserwowa |
bawarka, bułka, masło, parówka cielęca |
grysikowa, schab dusz., surówka z marchewki i jabłka, ziemniaki |
galaretka owocowa |
herbata, bułka, masło, pasta mięsno-jarzynowa |
kawa zboż.z ml.,bułka, masło, kiełbasa drob. |
rosół z makar.,udko z kurcz. got., kalarepka duszona, ziemniaki |
grysik / gęsto z dżemem trusk. |
herbata zielona, bułka,masło, twarożek z rzodkiewką |
mleko,bułka,masło, pasta z szynki i jajka |
szpinakowa z ziemn, leniwe pierogi z masłem i cukrem |
koktail owocowy |
herbata z cytr.,bułka kanapk., masło, klops |
kawa zboż.z ml.,bułka, masło,galaretka drobiowa |
krem z dyni z grzank., pulpety z ryb, sos koperkowy, ziemniaki |
kefir z musli |
herbata owoc.,makaron z serem, masłem i cukrem |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w diecie bezsolnej
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
kawa zboż. z mlekiem, bawarka,słaba herbata,herbaty owocowe, soki owocowe, warzywne, kompoty, napoje mleczno-owocowe, mleko 2%, jogurt, maślanka, kefir, wody mineralne niegazowane w ramach dozwolonej ilości płynu (dializowani) : słaba herbata, herbaty owocowe, kawa zboż., bawarka, soki owocowe i warzywne, kompoty, napoje mleczno-owoc.,mleko 2%,jogurt,maślanka,kefir, wody miner. n/g |
płynna czekolada, kakao, mocna herbata, kawa naturalna, wszystkie napoje alkoholowe, wody i napoje gazowane |
pieczywo |
w każdej postaci niskosodowe, suchary |
zbyt świeże, bardzo słone |
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica, polędwica drobiowa, pasty mięsne, mięsno-warzywne, dżem, marmolada, powidła, miód naturalny |
tłusty twaróg,sery topione,żółte, dojrzewające, tłuste wędliny ,pasztetowa, salceson,konserwy mięsne i rybne, ryby wędzone, marynowane |
tłuszcze |
dodaw.na surowo : masło,margar.miękkie,oleje (sojowy, słoneczn.,rzepakowy),oliwa z oliwek, śmietanka |
smalec,słonina,boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana |
potrawy z jaj |
gotowane na miękko, jajecznica / parze, jako dodatek do potraw |
smażone, tłusta jajecznica |
zupy i sosy |
owocowe, warzywne, krupniki, ziemniaczane, na wywarach jarzynowych; sosy łagodne : pomidorowy, koperkowy, pietruszkowy, jarzynowy, potrawkowy, cytrynowy w ograniczonej ilości (dializowani) : pomidorowy |
tłuste, zawiesiste, na wywarach miesnych, kostnych,grzybowych,zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną , pikantne, z warzyw kapustnych,roślin strączkowych, ogórkowa, cebulowa, porowa, rosoły, buliony; sosy ostre, pikantne : grzybowy, chrzanowy, musztardowy, majonezowy, cebulowy |
dodatki do zup |
bułka, chleb, grzanki, makarony, kluski biszkoptowe, kasza manna, jęczmienna, gryczana, ryż, ziemniaki |
groszek ptysiowy, kluski francuskie, nasiona roślin strączkowych |
mięso,drób, ryby |
chuda : cielęcina, wołowina, wieprzowina, królik, indyk, kurczak, chude ryby : łosoś, makrela, tuńczyk, halibut potrawy duszone,gotowane, pulpety, klopsiki, budynie mięsne, potrawki ograniczenie spożycia fosforu ( dializowani ) : wątróbka, móżdżek, nerki, ryby świeże, solone, wędzone, konserwy rybne |
tłuste gatunki : wieprzowina, baranina, podroby, gęsi, kaczki, dziczyzna, ryby potrawy marynowane, wędzone, pieczone, smażone |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw i mięsa, makaron z mięsem, risotto mięsno-jarzynowe, pierogi z mięsem, ryż z jabłk., knedle z owocami, kluski śląskie, kopytka,leniwe pierogi, zapiekanki, naleśniki z serem, dżemem, musem owoc. |
wszystkie potrawy smażone na tłuszczu np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety, bigos, fasolka po bretońsku,łazanki z kapustą, flaczki |
warzywa |
marchew, pietruszka, seler, buraki, pomidory, sałata zielona, lodowa, rzodkiewka, dynia, kalafior, brokuł, szpinak, kalarepa,fasolka szparagowa, groszek zielony, szczypiorek, koperek, ketchup i koncentrat pomidorowy ogranicz.spożycia potasu (dializowani) : pomidory, buraki,pietruszka,szpinak,kalarepa,groszek ziel.,koperek ziel.,bakłażany,cukinie,botwinka,ketchup i konc.pomidor. |
kiszonki, konserwow.octem, warzywa solone, ostro przyprawione, nasiona roślin strączk., ogórki, kiszone, konserw.,grzyby,cebula,pora, czosnek, chrzan, brukiew, rzepa, awokado warzywa zasmażane, sałatki z majonezem, musztardą |
ziemniaki |
gotowane w całości, w postaci puree ograniczenie spożycia potasu (dializowani) : ziemniaki pod każdą postacią |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, chipsy, placki |
owoce |
jabłka,banany,cytrusowe,brzoskwinie,morele,winogrona, jagodowe,truskawki, wiśnie,czereśnie,śliwki,gruszki,kiwi, arbuz,melon ogranicz.spoż. potasu (dializowani) : banany, morele, brzoskwinie, porzeczki, winogrona, agrest, ananasy, orzechy,rodzynki,soki i koncentraty owocowe |
owoce suszone, marynowane |
desery |
galaretki owocowe, kisiele, budynie, musy owocowe, owoce surowe, sałatki owocowe, biszkopty, ciasta z mąki pszennej i ziemniaczanej |
torty, ciasta z masami, desery z używkami, orzechami, kakao, batony, czekolada, chałwa, lody |
przyprawy |
cukier, wanilia, cynamon, sok z cytryny, kwasek cytryn., zielona pietruszka, zielony koperek, majeranek, kminek, tymianek, kolendra, mięta, melisa w ograniczonej ilości : ocet winny, sól, pieprz ziołowy, papryka słodka, jarzynka |
ocet, pieprz czarny, musztarda, papryka ostra, chrzan, wegeta, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa
|
Beata Czernik
Zadaniem diety jest uzyskanie prawidłowego poziomu cukru we krwi w ciągu całej doby. Dieta powinna być zbliżona do prawidłowego żywienia, z wykluczeniem cukrów prostych ( cukier, słodycze, miód, dżemy) i ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych. Stosuje się zasadę wymienników węglowodanowych (WW). Należy dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych składników, a więc białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin, soli mineralnych i wody. Odpowiedniej ilości energii (prawidłowa masa ciała). Chorzy z nadwagą powinni ograniczyć ilość kalorii, natomiast dla pacjentów z niedowagą powinno się odpowiednio zwiększyć pokrycie zapotrzebowania kalorycznego. Należy ułatwić normalizowanie stężenia glukozy, lipidów i innych zaburzeń powodowanych przez cukrzycę. Dieta powinna mieć zapobiegawczy wpływ na tendecję do powikłań cukrzycy.
Codzienna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta są kluczem do unormowania poziomu glukozy we krwi. Należy strzec się nadwagi i otyłości.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 - 6 razy dziennie, średnio co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu, małe objętościowo, lekkostrawne, łagodnie przyprawione o stałych porach. Temperatura posiłków powinna być umiarkowana.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie, folii i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych. Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek i śmietany.
Zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych bogatych w błonnik: pieczywo ciemne, żytnie, razowe, otręby, kasze grube, ryż brązowy, makaron z ciemniej mąki, warzywa w postaci surówek, sałatek i owoce ze skórką (jeden owoc w ciągu dnia).
Wyklucza się spożycie cukrów prostych zawartych w cukrze, słodyczach, miodach, dżemach, powidłach, marmoladzie.
Ograniczyć mleko i przetwory mleczne ze wzgędu na zawartość cukru mlekowego laktozy (tylko 1 szkl. dziennie). Stosować z niską zawartością tłuszczu do 1,5 %. Wszystkiego rodzaju sery białe, żółte i topione ograniczyć, spożywać tylko chude i nie łączyć z pieczywem.
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. masło, margaryny miękkie, oleje: rzepakowy, słonecznikowy, oliwę z oliwek. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak: smalec, słonina, łój, boczek wędzony. Należy unikać widocznego tłuszczu. Usuwać tłuszcz z mięsa, skórę z kurczaka przed przyrządzeniem.
Spożywać wędliny i mięso chude, z drobiu, cielęciny, wieprzowiny, ryb.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, bazylią, tymiankiem, majerankiem. Należy ograniczyć sól, vegetę, pieprz, ocet, musztardę, chili.
Unikać alkoholu, całkowicie wykluczyć wyroby tytoniowe.
4. Przykładowe jadłospisy
ŚNIADANIE |
II ŚNIADANIE |
OBIAD |
OBIAD II |
KOLACJA |
graham (1kromka),masło, ser żółty (1plaster), ogórek zielony, herbata bez cukru |
jabłko małe (100g) |
pomidorowa z ryżem |
udko dusz.,sałatka z kap. białej, ziemn.(2szt.-małe) woda mineralna niegaz. |
żytni (2 małe kromki),masło, szynka konserwowa, rzodkiewki,kawa zboż.b/c |
razowy (2małe kr.),masło, jajecznica/parze,pomidor, herbata z cytryną b/c |
jogurt naturalny (200g) |
chudy rosół z makaronem (2 łyżki ugot.) |
sztuka mięsa, kalarepka dusz.,ziemn. (2szt.-małe) woda mineralna niegaz. |
graham (2kromki), masło, pasta z kurczakiem i jarzynami,papryka czerwona,herbata ziel. b/c |
żytni (1kromka),serek top. (25g),papryka żółta, herbata b/c |
sok pomidorowy (1szkl.),żytni(1kr) kiełbasa drobiowa |
kalafiorowa z ziemniakami |
zrazy duszone,ćwikła (1łyżka) sur. z kap.kisz.,kasza gryczana, ( 2łyżki ug.kaszy), woda mineralna niegazowana |
razowy (2małe kr.), masło, pasta rybna, ogórek ziel., herbata z cytryną b/c |
graham (2 kromki),masło, polędwica drob., sałata zielona,kawa zbożowa b/c |
twarożek z rzodkiewką (50g) pomidor |
dyniowa z grzankami |
ryba piecz.w folii,mizeria bez śmiet.,ziemn.(2szt.-małe),woda miner.niegaz. |
żytni (2 małe kr.), masło, klops wieprz.,sał.z pomid., ogórka kisz,sałaty lodowej z oliwą, herbata ziel. b/c |
razowy (2małe kr.),masło, pasta z jaj,papryka czerw. herbata z cytryną b/c |
pomarańcza (1/2 szt. ) |
barszcz z ziemniak. |
leniwe pierogi ( 6 szt.) z tłuszczem, woda mineralna niegazowana |
graham (2kromki), masło, salceson drob.,ogórek ziel., herbata ziołowa b/c |
żytni (2małe kr.),masło, parówki ciel.(1 szt.), pomidor,herbata ziel. b/c |
kefir (200g) |
szpinakowa z makaronem |
rolada wieprzowa dusz., sałatka z czerw.kapusty, ziemniaki (2szt.-małe), woda miner. niegazowana |
razowy (2małe kr.),masło, pasztet drob.,kalafior got., herbata z cytryną b/c |
graham (2kromki),masło, kiełb.szynkowa,rzodkiewki kawa zbożowa b/c |
kisiel truskawkowy b/c |
pieczarkowa z ziemniak. |
pierś z kurcz.w jarzynach, ryż/sypko ( 2łyżki ugot.), brokuł got., woda min. n/g |
żytni ( 2małe kr.), masło, pasta z wędliny i jajka, pomidor, kawa zbożowa b/c |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w cukrzycy
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
kawa zbożowa bez mleka, herbata, herbaty ziołowe, soki warzywne, niegazowane wody mineralne w ogranicz.ilości: kawa zboż.z mlekiem, bawarka, mleko i napoje mleczne ferment.do 1,5 % tłuszczu , kompoty owocowe b/c, naturalne soki owocowe b/c |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, napoje mleczne i fermentowane pełnotłuste, wody i napoje gazowane |
pieczywo |
chleb żytni, razowy, graham, pieczywo pszenno -razowe z dodatkiem słonecznika, soi, pieczywo z otrębami |
pieczywo pszenne jasne, pieczywo cukiernicze i półcukiernicze z dodatkiem tłuszczu,suchary, biszkopty, pieczywo drożdżowe |
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica, polędwica drobiowa,salceson drob.,mięso gotowane, białko jajka got., pasty z białka jaj, pasty mięsne, mięsno-warzywne, rybne w ograniczonej ilości: chude sery topione, żółte, pasty z całych jaj, jajka gotowane |
tłusty twaróg i tłuste sery dojrzewające,topione tłuste wędliny, konserwy, pasztetowa,salceson wieprzowy, dżemy, miody, powidła, marmolada |
tłuszcze |
masło, margaryny miękkie,olej słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podprawiane zawiesiną z mąki i wody w ograniczonej ilości: chude rosoły ; sosy łagodne, warzywne, zagęszczane zawiesiną z mąki i wody |
tłuste, zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, zasmażane, zaprawiane śmiet. pikantne, esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre : chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
dodatki do zup |
grzanki, kasza manna, jęczmienna, ryż, lane ciasto, makaron nitki, grube makarony, ziemniaki w ograniczonej ilości: groszek ptysiowy |
kluski francuskie, kluski kładzione |
mięso, drób, ryby |
chuda: cielęcina,wieprzowina,wołowina,królik,indyk, kurczak, chude ryby potrawy duszone, gotowane, potrawki, klopsy, pulpety, budynie mięsne w ograniczonej ilości: ozorki, serca, wątroba, karp |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, tłuste ryby; potrawy pieczone, smażone, smażone w panierce, wędzone, marynowane |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw, makaron i risotto z mięsem i warzywami, leniwe pierogi na białkach b/c w ograniczonej ilości : zapiekanki z kasz i mięsa lub warzyw, kluski śląskie i z mięsem, łazanki z kap. |
knedle, naleśniki, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety; bigos, fasolka po bretońsku |
warzywa |
świeże i mrożone : pietruszka,seler,dynia, szpinak, pomidory,rzodkiewka, sałata zielona i lodowa,ogórki zielone i kiszone,brokuły,kalafior,warzywa kapustne, kap.kiszona, papryka czerwona, zielona, żółta, pora, kalarepa,fasolka szparagowa,groszek ziel.,pieczarki warzywa w postaci surówek i sałatek w ogranicz. ilości: buraki, marchew,nasiona roślin strączkowych |
warzywa z dodatkiem majonezu, śmietany, musztardy, warzywa marynowane, solone |
ziemniaki |
gotowane w ogranicz. ilości : pieczone |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
owoce |
świeże i mrożone : cytrusowe, brzoskwinie, morele, jabłka, kiwi, wiśnie, w ogranicz.ilości: banany,winogrona, śliwki,melon, arbuz, gruszki, czereśnie, jagody,truskawki |
owoce kandyzowane, marynowane, w syropie, suszone |
desery |
sałatki owocowe, sorbety, galaretki i kisiele b/c, budyń na chudym mleku b/c w ogranicz.ilośc :orzechy włoskie, pistacjowe, laskowe, ziemne bez soli, migdały,czekolada gorzka |
ciasta, torty, lody, desery z używkami, batony, czekolada, cukierki, chałwa, orzechy solone |
substancje słodzące |
w ograniczonej ilośc : słodziki |
cukier |
przyprawy |
łagodne: sok z cytryny, kwasek cytrynowy, zielona pietruszka, zielony koperek, szczypiorek, melisa, majeranek, bazylia, papryka słodka w ograniczonej ilości: ocet winny, sól, vegeta |
ostre: ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa |
Beata Czernik i Bożena Hoinkes
pobierz artykuł: dieta w chorobach trzustki
Dieta powinna być lekkostrawna , ze zwiększoną ilością białka , niskotłuszczowa oraz niskoresztkowa o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Celem diety jest oszczędzanie chorego narządu poprzez ograniczenie lub usunięcie z diety tych składników odżywczych, których organizm nie jest w stanie zmetabolizować, a tym samym wykorzystać. Głównym źródłem energii powinny być węglowodany oraz białka. Ograniczenie tłuszczu jest jedną z podstawowych cech diety.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne.
Potrawy należy przyrządzać przez : gotowanie w wodzie lub na parze ,duszenie bez obsmażania na tłuszczu , pieczenie w folii aluminiowej, pergaminie lub rękawie foliowym . Smażenie i pieczenie potraw z dodatkiem tłuszczu jest zabronione. Powinno się go dodawać po ugotowaniu lub duszeniu. Dozwolony tłuszcz należy spożywać wyłącznie na surowo.Tłuszcz ogranicz przez stosowanie chudych gatunków mięs, wędlin, ryb, odtłuszczonego mleka, chudych twarogów. Zamiast śmietany należy stosować jogurty naturalne. Do smarowania pieczywa używać niskotłuszczowych margaryn roślinnych.
Węglowodany powinny być ubogie w błonnik (czerstwe jasne pieczywo, suchary, drobne kasze, lane kluski, ziemniaki puree, cukier, miód, dżemy, marmolady).
Mleko słodkie należy ograniczyć , ze wzgl. na obecność w nim cukru mlekowego - laktozy . Może on
wywoływać wzdęcia i biegunki. Można go częściowo zastąpić jogurtem lub kefirem, które zawierają znacznie mniej laktozy. Osoby, które nie mają takich objawów mogą stosować mleko z niską zawartością tłuszczu - do 1,5 %.
Należy ograniczyć spożywanie jaj. W diecie tej nie podaje się całych jaj. W żółtku znajduje się duża zawartość tłuszczu. Dopuszcza się 1-2 żółtko na tydzień w postaci rozproszonej. Do potraw, których podstawą sa jajka dodaje się tylko białko, najlepiej w postaci ubitej piany.
Z diety wyklucza się owoce i warzywa wzdymające. Należą do nich gruszki, czereśnie, śliwki, kapusta, cebula, pory, czosnek, suche strączkowe. Owoce należy spożywać w postaci soków, kompotów, musów, przetarte, warzywa gotowane i / lub przecierane.
Potrawy przyprawiać należy kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, melisą, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól, vegetę a całkowicie wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu. Jest on jedną z głównych przyczyn przewlekłego zapalenia trzustki. Nawet jego niewielkie spożycie może powodować zaostrzenie choroby.
Przykładowy jadłospis
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
kawa zbożowa z ml.,rogal, dżem |
koperkowa z ziemn.,zrazy dusz. bez tłuszczu,ćwikła,ryż /sypko |
budyń śmietank. na mleku 0 % tł. |
herbata,bułka,polędwica drobiowa |
mleko chude,bułka,ser biały - plaster |
ryżowa,pierś z kurcz.gotowana, marchew z wody,ziemniaki |
jogurt owocowy 0 % tłuszczu |
herbata zielona,ryż z jabłkami i cukrem |
kawa zbożowa z ml.,bułka, miód nat. |
barszcz z ziemn.,bitki wieprz. w jarzynach,makaron gotow. |
mus z jabłek |
herbata z cytr.,bułka, polędwica drobiowa |
kawa zbożowa z ml.,bułka, pasta z twarogu i tuńczyka ( w sosie własnym) |
grysikowa,schab dusz.bez tł., szpinak oprószany mąką, ziemniaki |
banan |
herbata owocowa,bułka, szynka konserwowa |
bawarka,bułka,kiełbasa drobiowa |
chudy rosół z makar.,wołowina got.,kalarepka dusz.,ziemniaki |
grysik / gęsto z dżemem brzoskw. |
herbata,bułka,pasta mięsna z jarzynami |
mleko chude,bułka,pasta z szynki i białka z jaj |
szpinakowa z ziemniakami, leniwe pierogi z cukrem |
galaretka owocowa |
herbata zielona,bułka, klops |
kawa zbożowa z mlekiem, chałka,mus jabłkowy |
krem z dyni z grzankami,pulpety z ryb,sos pomidorowy,ziemn. |
kefir 0 % tłuszczu |
herbata z cytr.,makaron z serem i cukrem |
Produkty o potrawy zalecane i przeciwskazane w przewlekłym zapaleniu trzustki
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
kawa zboż.z mlekiem z niską zawart. tłuszczu,słaba bawarka, słaba herbata owocowa, ziołowa, soki owocowe, warzywne, kompoty przetarte, napoje mleczno-owocowe, jogurt niskotłuszcz., niegazow. wody mineralne w ogranicz.ilości :mleko z zawart.tłuszczu do 2 %, chudy kefir, maślanka |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, mocna herbata, kawa prawdziwa, mleko pelnotłuste, kefir pełnotłusty, wody i napoje gazowane |
pieczywo |
pieczywo pszenne jasne - czerstwe, pieczywo półcukiernicze, suchary, biszkopty w ogranicz.ilości : pieczywo drzżdżowe-cukiernicze |
chleb żytni, razowy, graham, piecz.chrupkie, pszenno-razowe z dodatkiem słonecznika, soi, pieczywo z otrębami, pieczywo cukiernicze z dodatkiem tłuszczu |
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica, polędwica drobiowa, mięso got., ścięte białko jajka, dżemy bez pestek, marmolady, miód |
tłuste wędliny, konserwy, salceson, kiszka, pasztetowa, tłuste sery dojrzewające, ser topiony, jajka gotowane, jajecznica z całych jaj, dżemy z pestkami |
tłuszcze |
w ogranicz.ilości :masło, miękkie margaryny, oleje : słonecznikowy, sojowy, rzepakowy, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, boczek, margaryny twarde |
zupy i sosy |
na wywarachwarzywnych, jarzynowa, ziemniaczana, pomidorowa, barszcz czerwony, krupniki, owocowe przetarte, podprawiane zawiesiną z mąki i wody lub mleka; sosy łagodne, warzywne ( pomidorowy, koperkowy, pietruszkowy, potrawkowy ), owocowe, mleczne, zagęszczane zawiesiną z mąki i wody lub mleka w ogranicz.ilości : chude rosoły z drobiu i cielęciny |
tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych, kostnych,grzybowych,zasmażane, zaprawiane śmietaną, zaciągane żółtkiem, pikantne, z warzyw kapustnych, strączkowych, ogórków, esencjonalne rosoły, buliony sosy ostre:chrzanowy,musztardowy,cebulowy, grecki, węgierski, śmietanowy, majonezowy |
dodatki do zup |
bułka, grzanki, kasza manna, jęczmienna, ziemniaki, lane ciasto na białkach, makaron nitki niskojajeczny, kluski biszkoptowe na białkach w ogranicz.ilości : groszek ptysiowy |
kluski francuskie, kluski kładzione, grube makarony, łazanki, suche nasiona roślin strączkowych |
mięso, drób, ryby |
chuda cielęcina,młoda wołowina,królik,indyk,kurczak, dorsz, pstrąg, sandacz, szczupak, morszczuk; potrawy gotowane, duszone bez tłuszczu, pulpety, budynie, potrawki w ogranicz.ilości : wołowina, chudy schab, ozorki, serca, wątroba, młody karp, leszcz, makrela, mintaj; potrawy pieczone w folii lub pegaminie |
wieprzowina, baranina, dziczyzna, flaki, mózg, śledzie, sardynki, węgorz, karp, łosoś; potrawy smażone, pieczone, marynowane, wędzone |
potrawy półmięsne i bezmięsna |
budynie z kasz (jęczmiennej),warzyw,makaron nitki (bezjajeczny) z mięsem,risotto z mięsem, warzywami leniwe pierogi i kluski biszkoptowe na białkach w ogranicz.ilości : zapiekanki z drobnych kasz i mięsa lub warzyw, kluski śląskie, z mięsem |
pierogi, knedle, naleśniki, wszelkie potrawy smaż. na tłuszczu : placki ziemniacz., bliny, krokiety, kotlety, bigos, fasolka po bretońsku, łazanki z kapustą |
warzywa |
młode, soczyste : marchew, pietruszka, seler, dynia, buraki, szpinak, warzywa gotowane, rozdrobnione lub przetarte, podprawiane zawiesinami, z mąki i wody w ogranicz.ilości : sałata zielona, kalarepa, brokuły, pomidory bez skórki i pestek |
warzywa kapustne, cebula, czosnek, chrzan, pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, rzodkiewka, rzepa, kalafior, fasolka szparagowa, groszek zielony, rabarbar; warzywa w postaci surówek, sałatek z dod. majonezu i musztardy, marynowane, solone |
ziemniaki |
gotowane, w postaci puree w ogranicz.ilości : gotowane w całości |
pieczone, smażone z tłuszczem : frytki,krążki, chipsy |
owoce |
dojrzałe, soczyste, : jagodowe i winogrona bez pestek (w postaci przecierów), cytrusowe, morele, brzoskwinie, banany, jabłka gotowane i pieczone, surowe soki owocowe w ogranicz.ilości : kiwi, melon, arbuz (bez pestek) |
gruszki, czereśnie, śliwki,gaktyle, figi,owoce suszone, marynowane |
desery |
kisiele,budynie,galaretki owocowe,mleczne na mleku odtłuszczonym, kompoty przetarte, bezy, suflety,soki i musy owocowe, przeciery w ogranicz.ilości : ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj |
tłuste ciasta, torty, desery z używkami, batony, czekolada, chałwa, lody, słodycze zawierające kakao, orzechy |
przyprawy |
łagodne : kwasek cytrynowy, sok z cytryny, zielona pietruszka, zielony koperek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia w ogranicz.ilości : ocet winny, sól, wegeta, papryka słodka, bazylia, estragon, tymianek |
ostre : ocet, pieprz, papryka ostra, musztarda, chrzan, curry, chili, ziele angielskie, gorczyca, liść laurowy, gałka muszkatołowa |
Strona 3 z 5
Szpital Śląski w Cieszynie
43-400 Cieszyn
ul. Bielska 4
tel. +48 33 854 92 00
fax. +48 33 852 12 24