Beata Czernik
Dieta powinna być lekkostrawna, w której całkowitemu ograniczeniu ulega sól kuchenna, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Dieta jest ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta. Dieta przeznaczona jest dla pacjentów z zaburzoną gospodarką elektrolitową, z zaburzeniami funkcji nerek ( dializowanych ), jak również z nadciśnieniem tętniczym oraz chorobami układu krążenia.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4 - 5 razy dziennie co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu. Należy jeść posiłki małe objętościowo, bez pośpiechu i w spokoju. Potrawy nie powinny być zbyt gorace ani zbyt zimne.
Technika przyrządzania potraw opiera się na gotowaniu w wodzie i na parze, pieczeniu w pergaminie i duszeniu bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych i pieczonych z dodatkiem tłuszczu. Zupy i sosy podprawia się zawiesinami z mąki i wody lub mąki i śmietany, mleka, kefiru, jogurtu. Zabrania się używania zasmażek.
W przypadku osób dializowanych należy obniżyć potas w warzywach. Najlepszym sposobem jest podwójne gotowanie bez soli.
Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli. Zawartość soli spożywczej dostarczana jest tylko z produktów, które naturalnie zawierają sól ( np. sery żółte, topione, wędliny, marynaty ).
Białko powinno być pełnowartościowe, pochodzenia zwierzęcego ( zawarte w mleku i w przetworach mlecznych, mięsie, drobiu, rybach, jajkach ).
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. masło, margaryny miękkie, oleje, oliwę z oliwek, śmietankę i dodaje się je na surowo do gotowych potraw. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec, słonina, łój, boczek wędzony.
Ilość wypijanych płynów to jeden z najważniejszych problemów u chorych dializowanych. Przekroczenie podaży płynów jest zagrożeniem dla życia. Należy pić powoli małymi łykami, unikać słodkich napojów, używać małych filiżanek, rozłożyć spożycie płynów w ciągu dnia. Dla pozostałych jednostek chorobowych płyny podaje się w zwykłych, fizjologicznie uwarunkowanych ilościach.
Potrawy przyprawiać należy sokiem z cytryny, kwaskiem cytrynowym, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, kolendrą, tymiankiem, melisą, miętą, cynamonem, wanilią. Należy wykluczyć wegetę, pieprz czarny, ocet, musztardę.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu i używek.
Przykładowy jadłospis
|
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
|
kawa zboż.z ml., rogal, masło, dżem morelowy |
koperkowa z ziemn.,zrazy dusz., ćwikła,kasza jęczmienna |
budyń waniliowy |
herbata z owoc.,bułka,masło, polędwica drobiowa |
|
mleko, bułka kanapkowa, masło, jajecznica / parze |
ryżowa, pierś z kurczaka dusz., sałata zielona, ziemniaki |
jogurt owocowy |
herbata zielona,bułka, masło, galaretka drobiowa |
|
kawa zboż.z ml.,bułka, masło, ser top. kremowy |
barszcz z ziemn., bitki wołowe w jarzynach, makaron gotowany |
biszkopty z musem jabłk. |
herbata z cytr.,bułka kanapk., masło, szynka konserwowa |
|
bawarka, bułka, masło, parówka cielęca |
grysikowa, schab dusz., surówka z marchewki i jabłka, ziemniaki |
galaretka owocowa |
herbata, bułka, masło, pasta mięsno-jarzynowa |
|
kawa zboż.z ml.,bułka, masło, kiełbasa drob. |
rosół z makar.,udko z kurcz. got., kalarepka duszona, ziemniaki |
grysik / gęsto z dżemem trusk. |
herbata zielona, bułka,masło, twarożek z rzodkiewką |
|
mleko,bułka,masło, pasta z szynki i jajka |
szpinakowa z ziemn, leniwe pierogi z masłem i cukrem |
koktail owocowy |
herbata z cytr.,bułka kanapk., masło, klops |
|
kawa zboż.z ml.,bułka, masło,galaretka drobiowa |
krem z dyni z grzank., pulpety z ryb, sos koperkowy, ziemniaki |
kefir z musli |
herbata owoc.,makaron z serem, masłem i cukrem |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w diecie bezsolnej
|
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
|
napoje |
kawa zboż. z mlekiem, bawarka,słaba herbata,herbaty owocowe, soki owocowe, warzywne, kompoty, napoje mleczno-owocowe, mleko 2%, jogurt, maślanka, kefir, wody mineralne niegazowane w ramach dozwolonej ilości płynu (dializowani) : słaba herbata, herbaty owocowe, kawa zboż., bawarka, soki owocowe i warzywne, kompoty, napoje mleczno-owoc.,mleko 2%,jogurt,maślanka,kefir, wody miner. n/g |
płynna czekolada, kakao, mocna herbata, kawa naturalna, wszystkie napoje alkoholowe, wody i napoje gazowane |
|
pieczywo |
w każdej postaci niskosodowe, suchary |
zbyt świeże, bardzo słone |
|
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg, chuda szynka, polędwica, polędwica drobiowa, pasty mięsne, mięsno-warzywne, dżem, marmolada, powidła, miód naturalny |
tłusty twaróg,sery topione,żółte, dojrzewające, tłuste wędliny ,pasztetowa, salceson,konserwy mięsne i rybne, ryby wędzone, marynowane |
|
tłuszcze |
dodaw.na surowo : masło,margar.miękkie,oleje (sojowy, słoneczn.,rzepakowy),oliwa z oliwek, śmietanka |
smalec,słonina,boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana |
|
potrawy z jaj |
gotowane na miękko, jajecznica / parze, jako dodatek do potraw |
smażone, tłusta jajecznica |
|
zupy i sosy |
owocowe, warzywne, krupniki, ziemniaczane, na wywarach jarzynowych; sosy łagodne : pomidorowy, koperkowy, pietruszkowy, jarzynowy, potrawkowy, cytrynowy w ograniczonej ilości (dializowani) : pomidorowy |
tłuste, zawiesiste, na wywarach miesnych, kostnych,grzybowych,zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną , pikantne, z warzyw kapustnych,roślin strączkowych, ogórkowa, cebulowa, porowa, rosoły, buliony; sosy ostre, pikantne : grzybowy, chrzanowy, musztardowy, majonezowy, cebulowy |
|
dodatki do zup |
bułka, chleb, grzanki, makarony, kluski biszkoptowe, kasza manna, jęczmienna, gryczana, ryż, ziemniaki |
groszek ptysiowy, kluski francuskie, nasiona roślin strączkowych |
|
mięso,drób, ryby |
chuda : cielęcina, wołowina, wieprzowina, królik, indyk, kurczak, chude ryby : łosoś, makrela, tuńczyk, halibut potrawy duszone,gotowane, pulpety, klopsiki, budynie mięsne, potrawki ograniczenie spożycia fosforu ( dializowani ) : wątróbka, móżdżek, nerki, ryby świeże, solone, wędzone, konserwy rybne |
tłuste gatunki : wieprzowina, baranina, podroby, gęsi, kaczki, dziczyzna, ryby potrawy marynowane, wędzone, pieczone, smażone |
|
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw i mięsa, makaron z mięsem, risotto mięsno-jarzynowe, pierogi z mięsem, ryż z jabłk., knedle z owocami, kluski śląskie, kopytka,leniwe pierogi, zapiekanki, naleśniki z serem, dżemem, musem owoc. |
wszystkie potrawy smażone na tłuszczu np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety, bigos, fasolka po bretońsku,łazanki z kapustą, flaczki |
|
warzywa |
marchew, pietruszka, seler, buraki, pomidory, sałata zielona, lodowa, rzodkiewka, dynia, kalafior, brokuł, szpinak, kalarepa,fasolka szparagowa, groszek zielony, szczypiorek, koperek, ketchup i koncentrat pomidorowy ogranicz.spożycia potasu (dializowani) : pomidory, buraki,pietruszka,szpinak,kalarepa,groszek ziel.,koperek ziel.,bakłażany,cukinie,botwinka,ketchup i konc.pomidor. |
kiszonki, konserwow.octem, warzywa solone, ostro przyprawione, nasiona roślin strączk., ogórki, kiszone, konserw.,grzyby,cebula,pora, czosnek, chrzan, brukiew, rzepa, awokado warzywa zasmażane, sałatki z majonezem, musztardą |
|
ziemniaki |
gotowane w całości, w postaci puree ograniczenie spożycia potasu (dializowani) : ziemniaki pod każdą postacią |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, chipsy, placki |
|
owoce |
jabłka,banany,cytrusowe,brzoskwinie,morele,winogrona, jagodowe,truskawki, wiśnie,czereśnie,śliwki,gruszki,kiwi, arbuz,melon ogranicz.spoż. potasu (dializowani) : banany, morele, brzoskwinie, porzeczki, winogrona, agrest, ananasy, orzechy,rodzynki,soki i koncentraty owocowe |
owoce suszone, marynowane |
|
desery |
galaretki owocowe, kisiele, budynie, musy owocowe, owoce surowe, sałatki owocowe, biszkopty, ciasta z mąki pszennej i ziemniaczanej |
torty, ciasta z masami, desery z używkami, orzechami, kakao, batony, czekolada, chałwa, lody |
|
przyprawy |
cukier, wanilia, cynamon, sok z cytryny, kwasek cytryn., zielona pietruszka, zielony koperek, majeranek, kminek, tymianek, kolendra, mięta, melisa w ograniczonej ilości : ocet winny, sól, pieprz ziołowy, papryka słodka, jarzynka |
ocet, pieprz czarny, musztarda, papryka ostra, chrzan, wegeta, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa
|
