Szczegóły

Opublikowano: 14 czerwiec 2018

pobierz artykuł

Beata Czernik, Bożena Hoinkes

Wraz z wiekiem w organizmie pojawiają się zmiany, które dotyczą praktycznie wszystkich narządów i układów. Powodują one nie tylko gorsze samopoczucie, ale też gorsze funkcjonowanie, mniejszą odporność, zwiększoną podatność na choroby i urazy oraz spowolnienie procesu przemiany materii. Po sześćdziesiątce systematycznie spada też zawartość wody w organizmie, co jest przyczyną m.in. coraz słabszej kondycji skóry. Ponieważ osoby w wieku podeszłym często słabiej odczuwają pragnienie, dużo szybciej dochodzi u nich do zagrażającego życiu odwodnienia. Ludzie starsi powinni pić co najmniej 2 l płynów dziennie w postaci wody mineralnej niegazowanej, słabej herbaty, rozcieńczonych soków owocowych (bez dodatku cukru) lub warzywnych.

Podstawowym błędem żywieniowym popełnianym przez osoby starsze jest zjadanie nadmiernej ilości tłuszczów, głównie pochodzenia zwierzęcego, oraz węglowodanów prostych kosztem błonnika. Dieta osób starszych jest zbyt uboga w warzywa, owoce, orzechy. Z wiekiem rośnie zapotrzebowanie na białko (najlepiej pochodzące z chudego mięsa, ryb i produktów mlecznych). Organizm osoby starszej potrzebuje tyle samo składników odżywczych, ale mniej energii, ponieważ spada metabolizm. Ponieważ osoba starsza jest z reguły mniej aktywna rośnie zapas tłuszczu w organizmie. Powinna ona spożywać o 20-30% mniej kaloryczne posiłki. Mimo iż liczba kalorii musi być mniejsza, zawartość witamin i składników mineralnych nie zmienia się, a w pewnych przypadkach (wapń) może zwiększyć się.

Szczególnie cenne dla seniora z produktów zbożowych są kasze gruboziarniste (gryczana, jaglana), pieczywo razowe, mąki i makarony brązowe, płatki owsiane. Wszystkie one są nie tylko bogatym źródłem błonnika pokarmowego, ale również witamin z grupy B i wielu minerałów (m.in. magnezu usprawniającego pracę mózgu i ułatwiającego koncentrację).
Warzywa podobnie jak produkty zbożowe, są doskonałym źródłem błonnika, witamin i składników mineralnych (m.in.potasu, który ma właściwości obniżające ciśnienie krwi). Dodatkową zaletą warzyw jest to, że zawierają znaczne ilości różnego rodzaju antyoksydantów opóźniających procesy starzenia.
Owoce zalecane są dojrzałe i miękkie - są bardziej soczyste i łatwiej strawne. Zamiast owoców można pić naturalne soki owocowe (bez dodatku cukru).
Produkty mleczne (mleko, jogurty, maślanki, kefiry, twarogi) są bogatym źródłem wapnia, witamin i łatwo przyswajalnego, pełnowartościowego białka. W codziennej diecie powinny się znaleźć przynajmniej 3 porcje tych produktów. Od czasu do czasu twaróg można zastąpić serem topionym czy żółtym. Jednak nie powinno się to stać nawykiem, gdyż zarówno sery żółte jak i sery do smarowania są produktami bogatymi w sód i fosforany, które utrudniają wchłanianie wapnia.
Mięso, wędliny, ryby, jajka pomimo że wszystkie są źródłem pełnowartościowego białka, nie są sobie równoważne. Tłuste wędliny, mielonki, podroby są produktami, których starsze osoby powinny unikać lub całkowicie wyeliminować. Ich miejsce powinien zająć drób (bez skóry), chuda wieprzowina, wołowina, ryby (co najmniej 2 razy w tygodniu). Należy również spożywać soję, która zawiera komplet aminokwasów, mikro- i makroelementów oraz fitoestrogeny. Grupę produktów bogato białkowych zamykają jajka. Ze względu na cholesterol nie należy jeść więcej niż 2-3 sztuki tygodniowo.
Miód ma właściwości odtruwające - eliminuje z organizmu, ołów i inne metale ciężkie. W miodzie stwierdzono obecność wielu pierwiastków i witamin cennych dla ludzkiego organizmu, takich jak : wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, mangan, witaminę A, B2, B6, B12, kwas foliowy, pantotenowy, biotynę. Ma również właściwości ogólnie wzmacniające, regenerujące i uodparniające. Miód stosuje się jako naturalny antybiotyk, który wspomaga hamowanie rozwoju niepożądanych bakterii w naszym organizmie. Miód wzmacnia serce, koi nerwy a także przyspiesza proces gojenia się ran.
Wino czerwone zwalcza wolne rodniki, chroni przed miażdżycą i zawałem serca. Wywiera korzystny wpływ na układ krwionośny i serce. Należy wypijać kieliszek czerwonego wina do obiadu, jeśli chcesz mieć zdrowe serce, jasny umysł i zachować młodość jak najdłużej.

Poważnym zagrożeniem jest u osób starszych niedożywienie.
Niedożywienie oznacza w dużym skrócie coraz słabsze ciało i zanik masy mięśniowej!!!

Seniorzy nie powinni rezygnować z aktywności fizycznej. Umiarkowana i dostosowana do możliwości, ale jednocześnie jak najczęstsza, nie tylko usprawni metabolizm, wpłynie korzystnie na odporność, wydolność fizyczną, lecz także na stawy i kości. Regularna aktywność zmniejsza ryzyko złamań osteoporotycznych .

Witaminy i pierwiastki potrzebne od zaraz

Wiele starszych osób ma niedobory pierwiastków i witamin. Po 60. roku życia ograniczają spożycie wapnia, który nie wystarcza, by pokryć potrzeby organizmu. Z wiekiem spada jego wchłanianie, więc aby zaspokoić potrzeby organizmu, trzeba jeść go więcej niż wcześniej. Jeśli tego nie zrobimy, ciało zacznie kraść wapń z kości. Ubytek masy kostnej zaczyna się już po czterdziestce. U kobiet proces ten przyśpiesza się w pierwszej dekadzie od menopauzy. Należy wprowadzić do diety modyfikacje – jogurt powinien gościć na stole codziennie.
Również wiele starszych osób ma też niedobór żelaza.
Brakuje im również cynku, co m.in. powoduje spadek funkcji układu odpornościowego i gorsze gojenie się ran.
Występują też braki magnezu, miedzi, potasu.
Jeśli chodzi o witaminy, to w starszym wieku szczególnie wzrasta zapotrzebowanie na witaminę D - już w wieku 51-65 lat. Z wiekiem zmniejsza się metabolizm tej witaminy w wątrobie i nerkach. Mniejsze jest też wytwarzanie witaminy D w skórze po nasłonecznieniu. Poziom witaminy B6 spada nam już po 50. roku życia. Podobnie witamin B2 i B12, kwasu foliowego. Należy to uzupełnić najlepiej dietą, czasem wspomagając się suplementami. Wraz z wiekiem pogarsza się wzrok. Korzystnie na wzrok wpływa witamina A, która jednocześnie wzmocni skórę, włosy i paznokcie. Regularnie przyjmuj luteinę.
Podstawowym źródłem energii w żywieniu powinny być węglowodany złożone, natomiast cukry proste należy ograniczyć. Energia z tłuszczu powinna stanowić tylko 25 – 30%. Białko powinno pełnić funkcje budulcowe. Bardzo ważny w diecie jest błonnik. Należy jeść pieczywo pełnoziarniste, kasze (gryczaną, jęczmienną), brązowy ryż, makarony z razowej mąki. Ponadto należy spożywać produkty mleczne (najlepiej fermentowane), chude mięso i wędliny, ryby, tłuszcze i oleje roślinne, dużo warzyw i owoców. Żegnamy frytki, golonkę i ciasteczka.

Gdzie znajdziemy potrzebne nam witaminy i pierwiastki ?
Witamina A : tran, wątróbka, pełnotłuste mleko, jogurt, masło, ser, śmietana, żółtka jaj, margaryny wzbogacone w tę witaminę, marchew, boćwina, jarmuż, natka pietruszki, szczaw, szpinak, morele suszone.
Witamina B6 : drożdże, kiełki pszenicy, otręby pszenne, nasiona roślin strączkowych, orzechy, mięso (wieprzowina), mleko, jajka, miód naturalny.
Witamina B2 : mleko i przetwory mleczne, jajka, produkty zbożowe gruboziarniste, drożdże, wątróbka (każda), cielęcina, suche nasiona roślin, miód naturalny.
Witamina B12 : wątróbka, mięso wołowe i królicze, mleko i jego przetwory, żółtka jajek, ryby morskie. W witaminę B12 wzbogacane są niektóre soki i napoje owocowe, kisiele, płatki śniadaniowe.
Witamina C : boćwina, brokuły, chrzan, jarmuż, kalafior, kalarepa, kapusty (także kiszona), papryka, natka pietruszki, pomidory, rzepa, koperek, szczaw, szpinak, agrest, cytryny, jeżyny, kiwi, maliny, mandarynki, pomarańcze, porzeczki, truskawki, żurawina, owoce dzikiej róży.
Witamina D : trudno ją zjeść, bo w produktach spożywczych jest jej mało. Jednak występuje w jajkach, maśle, serach, mleku, tranie, drożdżach, grzybach (pieczarki). Ważne jest , by w słoneczny dzień co najmniej 30 minut przebywać na powietrzu.
Witamina E : oleje roślinne, kiełki i zarodki pszenicy, produkty zbożowe gruboziarniste, natka pietruszki, szpinak, sałata, kukurydza, żółtka jaj, mleko i jego przetwory.
Kwas foliowy : warzywa liściaste (sałata, szpinak, jarmuż, natka pietruszki), brokuły, owoce cytrusowe, drożdże, wątróbka, pełne ziarna zbóż, kefir, żółte sery, rośliny strączkowe, miód naturalny.
Wapń : mleko i przetwory mleczne, przetwory rybne zawierające szkielety rybne (sardynki, szprotki), jajka, pieczywo i kasze gruboziarniste, suche nasiona roślin strączkowych, kakao, orzechy, jarmuż, miód naturalny.
Magnez : warzywa liściaste, kiełki zbóż, otręby, produkty zbożowe z pełnego przemiału, nasiona roślin strączkowych, kukurydza, banany, orzechy, migdały oraz mleko (w mniejszych ilościach)
Cynk : mięso, mleko i jego przetwory, produkty zbożowe pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, jajka.
Potas : suche nasiona roślin strączkowych, ziemniaki, buraki, boćwina, brukselka, brokuły, jarmuż, kapusta włoska, czosnek, chrzan, marchew, natka pietruszki, seler, szczaw, szparagi, pomidory, awokado, banany, melon, porzeczki, kiwi, owoce suszone, migdały, orzechy, wiórki kokosowe, pestki dyni, nasiona słonecznika, mak niebieski, pieczywo razowe, kasza gryczana, mleko w proszku, zagęszczone, miód naturalny.
Żelazo : wątróbka, serce, drób, ryby, żółtka jajek, pełne ziarna zbóż, otręby, zarodki pszenne, nasiona roślin strączkowych, szpinak, natka pietruszki, szczaw, boćwina, bób, groszek zielony, jarmuż, buraki, suszone owoce, miód naturalny.

Szczegóły

Opublikowano: 14 czerwiec 2018

pobierz artykuł

ŻYWIENIE W DIECIE BEZGLUTENOWEJ

Beata Czernik

Dieta powinna być eliminacyjna, której zadaniem jest dostarczenie pełnowartościowych potraw z wyłączeniem z diety białka roślinnego tj. glutenu zawartego w zbożach i produktach pochodnych. O całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Stosuje się dietę bezglutenową . Stosowanie diety jest uzasadnione w przypadkach nietolerancji glutenu ze względu na   brak możliwości przetworzenia przez organizm i występowanie objawów chorobowych. Dieta powinna być zbilansowana , urozmaicona , uwzględniająca produkty pochodzące z różnych grup żywności oraz dobrze akceptowana.

ZALECENIA I UWAGI

Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4-5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne.

Technologia produkcji potraw może obejmować dowolne termiczne procesy technologiczne : smażenie, pieczenie, duszenie, gotowanie, gotowanie na parze.

Spożywane produkty nie mogą zawierać glutenu. Do produktów zawierających gluten należą przede wszystkim środki spożywcze wyprodukowane na bazie surowców zbożowych,pochodzących z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, takie jak : bułki, chleb pszenny, pszenno-żytni, żytni, razowy, pieczywo chrupkie, pumpernikiel, a także kasze ( manna, jęczmienna, perłowa, pęczak ), makarony, płatki owsiane, otręby i kiełki z tych zbóż.

Zupy, sosy i potrawy podprawia się zasmażkami lub zawiesinami z wody i mąki bezglutenowej ( kukurydzianej, ziemniaczanej, ryżowej, gryczanej, z amarantusa, sojowej , cieciorki, tapioki ).

Warzywa i owoce ( wszystkie gatunki ) mogą być spożywane w postaci świeżej , surowej , mrożonej, konserwowanej, w postaci sałatek, surówek.

Wybierając produkty należy dokładnie czytać informacje o składzie na opakowaniu. Szczególną ostrożność należy zachować przy wybieraniu koncentratów, konserw, półproduktów, dań gotowych, gdyż one często zawierają gluten.

Należy szukać takie produkty bezglutenowe, które są oznakowane symbolem graficznym np. znak przekreślonego kłosa .

W przetwory mięsne, takie jak wędliny, szynki, kiełbasy, najlepiej zaopatrywać się u znanych producentów, którzy nie dodają surowców zawierających gluten. Najlepiej wytwarzać je samemu ze świeżego mięsa w domowych warunkach.

Dietę warto też wzbogacić w suszone owoce, orzechy, ziarna słonecznika, sezamu czy pestki dyni, które dostaczają błonnika pokarmowego, a także składników mineralnych i witamin.

Potrawy należy przyprawiać solą, pieprzem, chili, ziołami, sokiem z cytryny, cynamonem, gałką muszkatołową.

Przykładowe jadłospisy  

                                         Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w diecie bezglutenowej

Szczegóły

Opublikowano: 12 luty 2018

pobierz artykuł
                                                                      

Beata Czernik

Dieta bezpurynowa jest stosowana u pacjentów z dną moczanową. Dieta powinna być lekkostrawna, w której maksymalnemu ograniczeniu ulegają produkty o wysokiej zawartości związków purynowych. Całkowita kaloryczność powinna wynosić ok. 2000 kcal na dobę. Dieta powinna dostarczać odpowiedniej ilości białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin i składników mineralnych . Powinna być bogata w węglowodany , które wzmagają   wydalanie moczanów   z moczem, natomiast uboga w tłuszcze, które powodują wchłanianie zwrotne moczanów do organizmu.

ZALECENIA I UWAGI

Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 4-5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne. Ostatni posiłek powinien być spożyty 3-4 godziny przed snem, ponieważ w nocy w czasie snu zwiększa się ilość zatrzymanego w organizmie kwasu moczowego.

Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze. Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek . Zakazane jest spożywanie rosołów i wywarów z kości.

Mięso podaje się tylko gotowane w dużej ilości wody . Zabrania się spożywania potraw smażonych , pieczonych i duszonych .

Do pokarmów bogatych w związki purynowe należą : wyciągi z mięsa, dziczyzna, podroby, sardynki, śledzie, kakao, czekolada, mocna herbata, czekolada. Nieco mniej tych związków zawierają : groch, fasola, bób, soczewica, szpinak     i grzyby.

Zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych pochodzących z takich produktów jak : pieczywo jasne i ciemne, makarony i kasze jasne i ciemne, ryże, ziemniaki, warzywa i owoce.

Należy ograniczyć spożycie mięsa ,podrobów, ryb. Całkowicie wykluczyć wszystkie rodzaje wędlin i konserw. Zawierają duże ilości związków purynowych.

Tłuszcze stosuje się w ograniczonych ilościach (masło, oliwa z oliwek, oleje , margaryny miękkie, śmietankę). Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec , sadło , słonina , boczek wędzony.

Warzywa i owoce można spożywać na surowo. Podawać zarówno w postaci gotowanej, jak i w postaci surówek.

Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól, vegetę, a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.

Całkowicie zrezygnuj z alkoholu i palenia tytoniu.

Przykładowe jadłospisy  

                                        Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w dnie moczanowej

Szczegóły

Opublikowano: 17 styczeń 2018

Beata Czernik

pobierz artykuł

Dieta powinna być lekkostrawna, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Wymaga od chorego picia dużej ilości płynów. Ma to zapobiec krystalizacji szczawianów. Zaleca się ograniczenie spożycia produktów bogatych w szczawiany i wapń, aby ograniczyć wytrącenie się złogów w postaci szczawianu wapnia ze składników moczu. Nie należy jednak zbytnio ograniczać spożycia wapnia, ponieważ jest on niezbędny do budowy kości, a jego niedobór wpływa na zwiększenie wchłaniania i wydalania szczawianów prowadząc do powstania złogów. Dlatego zaleca się umiarkowane spożycie nabiału.

ZALECENIA I UWAGI

Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 - 6 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne. Posiłki powinny być spożywane spokojnie, bez pośpiechu. Ostatni posiłek powinien być jedzony około 3 godziny przed pójściem spać.

Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w folii lub w pergaminie i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw pieczonych i smażonych w głębokim tłuszczu. Dozwoloną ilość tłuszczu dodaje się w postaci surowej do gotowych potraw . Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek i śmietany.

Zaleca się spożywanie produktów obfitujących w błonnik. Dlatego w diecie wskazane są warzywa i owoce spożywane w postaci surowej. Nie powinno zabraknąć produktów zbożowych pełnoziarnistych.

Zaleca się umiarkowane spożycie nabiału i jaj.

Należy ograniczyć spożycie białka zwierzęcego zawartego w mięsie , przetworach mięsnych, rybach . Dieta bogata            

w te produkty również może sprzyjać powstawaniu kamicy nerkowej.

Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. margaryny miękkie, oliwę z oliwek , śmietankę. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec , słonina , łój, boczek wędzony, tłuste wędliny, śmietanę . Masło dodawane na surowo do potraw jest dozwolone.

Powinno się ograniczyć spożywanie soli kuchennej, przypraw zawierających glutaminian sodu, ponieważ zwiększają one wydalanie moczanu sodu i wapnia z organizmu.

Bardzo ważne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia. Wskazane jest wypijanie około 2-3 litrów płynów na dzień w postaci wody mineralnej, soków owocowych. Pomocne jest picie naparów z ziół ( liście mącznicy, brzozy,

ziele nawłoci, korzeń lubczyka ). Po posiłkach , przed pójściem spać i po wstaniu z łóżka należy wypić 2 szklanki płynu.

Picie płynu przed pójściem spać rozcieńcza mocz w ciągu nocy. Zapewni to lepsze "przepłukiwanie nerek", a tym samym ograniczenie powstawania kamieni.

Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, ziołami, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól, vegetę, a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.

Całkowicie zrezygnuj z papierosów i napojów alkoholowych.

Przykładowe jadłospisy

                       Produkty wskazane i przeciwskazane w kamicy szczawianowo-wapniowej