Beata Czernik i Bożena Hoinkes
pobierz artykuł: dieta w chorobach żołądka
Dieta powinna być lekkostrawna z ograniczoną ilością substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Celem leczenia jest zmniejszenie czynności ruchowej i wydzielniczej żołądka. Dieta powinna być tak zestawiona, by pokarmy z jednej strony hamowały wydzielanie kwasu solnego, a z drugiej wiązały jego nadmiar. Zasadą diety jest podawanie pokarmów w takiej postaci, aby nie wymagały długotrwałego żucia ( rozdrobnione ), nie drażniły ścian żołądka i przebywały w nim jak najkrócej. W diecie ogranicza się spożycie soli.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 razy dziennie co 3 godz. aby nie dopuścić do uczucia głodu. Należy jeść posiłki małe objętościowo, bez pośpiechu i w spokoju. Potrawy nie powinny być zbyt gorace ani zbyt zimne. Całkowicie zrezygnuj z alkoholu.
Technika przyrządzania potraw opiera się na gotowaniu w wodzie i na parze, pieczeniu w pergaminie i duszeniu bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych.Warzywa i owoce oraz grubsze kasze podaje się w formie gotowanej i przetartej. Zupy i sosy podprawia się zawiesinami z mąki i wody. Zabrania się używania zasmażek i śmietany.
Należy ograniczyć produkty i potrawy które pobudzają wydzielanie soku żołądkowego: kawa prawdziwa, mocna herbata, napoje gazowane, alkohol, esencjonalne buliony, rosoły, wywary kostne, grzybowe, kwaśne owoce, nierozcieńczone soki owocowe, warzywne, produkty marynowane, wędzone, potrawy smażone, pieczone, pikantne, zbyt kwaśne, słone.
Uwzględnij w diecie produkty hamujące wydzielanie soku żołądkowego: tłuszcze łatwo strawne takie jak masło, śmietanka, oleje roślinne, oliwa z oliwek, margaryny miękkie, oraz produkty neutralizujące działanie kwasu solnego: produkty białkowe takie jak słodkie mleko, twarożek, jaja, chude wędliny, chude mięso, chude ryby.
Ogranicz produkty i potrawy drażniące błonę śluzową: produkty z dużą zawartością błonnika tj. pieczywo razowe, grube kasze, surowe warzywa i owoce, suche nasiona roślin strączkowych.
Warzywa i owoce należy spożywać gotowane, w postaci rozdrobnionej, przetartej lub w postaci surowych soków rozcieńczonych mlekiem. Należy zrezygnować z roślin stączkowych, kapusty, cebuli, czosnku, pory, ogórków zielonych i kiszonych, grzybów. Z owoców wykluczyć gruszki, śliwki, wiśnie, czereśnie, owoce suszone i marynowane. Produkty te długo zalegają w żołądku, mogą wywoływać bóle brzucha, wzdęcia i zgagę.
Potrawy przyprawiać należy sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól, vegetę a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.
Przykładowy jadłospis
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
bawarka,rogal,masło,dżem brzoskwiniowy |
ryżowa, pulpety, ćwikła, ziemniaki |
budyń śmietankowy |
herbata,bułka kanapkowa, masło,polędwica drobiowa |
mleko,bułka psz.,masło, ser biały chudy |
rosół z makar.,pierś z kurcz.got. miel.,marchew dusz.,ziemniaki |
jogurt owocowy |
herbata ziel.,ryż z jabłkami z masłem i cukrem |
kawa zb.z mlekiem,bułka, masło,miód nat. |
barszcz z ziemn., zrazy w sosie jarzynowym, makaron gotowany |
mus jabłkowy |
herbata owoc.,bułka,masło, pasta mięsna z jarzynami |
kawa zb.z mlekiem,bułka, masło,pasta z twarogu i tuńcz.w sosie własnym |
grysikowa,schab dusz.mielony, szpinak duszony, ziemniaki |
kisiel owocowy |
herbata z cytryną, bułka, masło, klops |
bawarka,bułka kanapk., masło,kiełbasa drobiowa |
pomidor.z ryżem,klopsiki dusz., kalarepka dusz.,ziemniaki |
banan |
herbata,bułka psz.,masło, szynka konserwowa |
kawa zb.z mlekiem, pasta z szynki i białka jaj |
szpinakowa z ziemn., leniwe pierogi z masłem i cukrem |
galaretka owocowa |
herbata ziel.,bułka kanapk., masło polędwica drob. |
mleko, chałka, masło, marmolada |
krupnik, pulpety z ryb, jarzyny po grecku, ziemniaki |
biszkopty |
herbata owoc.,bułka psz., masło, jajecznica / parze |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w chorobie wrzodowej żołądka
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
kawa zboż. z mlekiem, słaba herbata z mlekiem, mleko słodkie, jogurt, soki rozcieńczone, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, wody mineralne niegaz. w ogranicz. ilości :herbata słaba, owoc.,ziołowa |
płynna czekolada, kakao, mocna herbata, kawa naturalna, wszystkie napoje alkoholowe, napoje gazowane, maślanka, kwaśne przetwory mleczne |
pieczywo |
pszenne, jasne, czerstwe, biszkopty, suchary, pieczywo półcukiernicze w ograniczonej ilości : pieczywo drożdżowe |
wszelkie pieczywo świeże, żytnie, razowe, pieczywo chrupkie, pszenno - razowe z dod. słonecznika, soi, dyni, z otrębami i cukiernicze z dodatkiem tłuszczu |
dodatki do pieczywa |
twarożek, jajka na miękko, jajecznica na parze, pasty mięsne, mięsno-jarzynowe, chude wędliny, dżemy bez pestek w ogranicz.ilości : miód naturalny, marmolada, parówki cielęce, pasztet domowy |
dojrzewjące sery żółte i topione, sery feta, konserwy, tłuste wędliny, salceson, kiszka pasztetowa, jaja na twardo, dżemy z pestkami |
tłuszcze |
dodawane na surowo : masło, śmietanka,oleje (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy ), oliwa z oliwek w ogranicz.ilości : margaryny miękkie, niezbyt kwaśna śmietana |
smalec,słonina,boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana |
zupy i sosy |
zupy mleczne, rosół jarski, krupniki z dozwolonych kasz, ziemniaczana, warzywne z dozwolonych warzyw, przecierane sosy łagodne : ze słodką śmietanką - koperkowy, pietruszkowy, pomidorowy, potrawkowy, owocowy w ograniczonej ilości : chudy rosół mięsny |
tłuste, zawiesiste, na wywarach miesnych, kostnych,grzybowych,zasmażane,zaprawiane kwaśną śmiet.,pikantne,z warzyw kapustnych, roślin strączkowych,cebulowa,porowa,rosoły, buliony; sosy ostre, pikantne : grzybowy, chrzanowy, musztardowy, cebulowy |
dodatki do zup |
bułka, grzanki, makaron nitki, kluski biszkoptowe, kluski francuskie, kasza manna, jęczm., ryż, ziemniaki puree w ogranicz.ilości : całe ziemniaki ,groszek ptysiowy |
grube kasze,grube makarony,kluski kładzione, nasiona roślin strączkowych, jajka na twardo |
mięso,drób, ryby |
chude:cielęcina,królik,kurczak,indyk-w postaci mielonej, chude ryby : dorsz,sola,płastuga, mintaj, szczupak, lin, morszczuk, sandacz, pstrąg potrawy got. :pulpety,klopsiki,budynie mięsne, potrawki w ogranicz.ilości : chuda wołowina,wieprzowina, kura, konina, płuca,serca,ryby -młody karp, makrela,sardynka potrawy dusz. bez obsmażania na tłuszczu, pieczone mielone w folii lub pergaminie |
tłuste gatunki : wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna tłuste ryby : węgorz, łosoś, sum, tołpyga, halibut, pikling, szproty potrawy marynowane, wędzone, pieczone, smażone |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z drobnych kasz, warzyw i mięsa,makaron nitki z mięsem,, risotto, leniwe pierogi,kluski biszkoptowe francuskie w ogranicz.ilości : zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, kluski z ziemniaków i sera |
wszystkie potrawy smażone na tłuszczu np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety, bigos, fasolka po bretońsku, łazanki z kapustą |
warzywa |
młode ,soczyste,gotowane : marchew,pietruszka,dynia, buraki,szpinak-w formie puree,oprószane mąką,z wody, z masłem w ogranicz.ilości : kalafior,brokuły,kalarepa, szparagi, seler, sałata zielona, pomidory bez skórki |
warzywa kapustne,ogórki, cebula, czosnek, pory,suche nasiona roślin strączkowych,rzepa rzodkiewka,rabarbar,szczaw,grzyby,warzywa zasmaż., sałatki z majonezem i musztardą, warzywa marynowane,solone |
ziemniaki |
gotowane w postaci puree w ogranicz.ilości : pieczone, gotow. w całości |
smażone z tłuszczem : frytki, krążki, chipsy |
owoce |
dojrzałe, soczyste, bez skórki i pestek, nie kwaśne w okresie zaostrzenia choroby w postaci przecierów gotowanych banany, brzoskwinie, cytrusowe,owoce jagodowe,jabłka gotow.i pieczone, soki owoc.rozcieńczone np. mlekiem w okresie remisji choroby surowe przeciery z owoców wyżej wymienionych, owoce rozdrobnione |
czereśnie,wiśnie,agrest, winogrona, gruszki, śliwki, owoce suszone, marynowane, orzechy |
desery |
kompoty z zalecanych owoców - przetarte, galaretki, kisiele, mus z pieczonego jabłka, budynie i kisiele mleczne, desery mało słodzone |
torty, ciasta z masami, z dużą ilością cukru, desery z używkami, orzechami, kakao,batony, czekolada,chałwa, lody |
przyprawy |
bardzo łagodne : cukier,wanilia,cynamon,sok z cytryny, zielona pietruszka, zielony koperek w ograniczonej ilości : melisa, jarzynka, sól |
ocet, pieprz, musztarda,papryka ostra,chrzan, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy |
Beata Czernik i Bożena Hoinkes
pobierz artykuł: dieta w chorobach wątroby
Dieta powinna być lekkostrawna, w której znacznemu ograniczeniu ulegają kwasy tłuszczowe, o całkowitej kaloryczności ok. 2000 kcal na dobę. Stosuje się dietę bogatobiałkową. Dieta ma na celu dostarczenie ustrojowi chorego wszystkich niezbędnych składników pokarmowych potrzebnych dla utrzymania prawidłowego stanu odżywienia lub usunięcia niedoborów, regeneracji komórek wątrobowych a jednocześnie maksymalne odciążenie narządu w przypadku upośledzenia jego funkcji.
ZALECENIA I UWAGI
Jedz regularnie. Posiłki spożywaj 5 razy dziennie, małe objętościowo o stałych porach. Potrawy nie powinny być zbyt gorące ani zbyt zimne.
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych . Dozwoloną ilość tłuszczu dodaje się w postaci surowej do gotowych potraw. Zupy i sosy sporządza się na wywarach warzywnych. Potrawy podprawia się zawiesinami z wody i mąki. Zabrania się używania zasmażek i śmietany.
Zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych pochodzących z takich produktów jak : pieczywo jasne czerstwe, makarony, drobne kasze, ziemniaki.
Ogranicza się spożycie cukrów prostych zawartych w cukrze, słodyczach.
Wykluczyć nadmiar błonnika zawartego w pieczywie razowym, otrębach , grubych kaszach , surowych warzywach i owocach ze skórką.
Należy zwiększyć spożycie pełnowartościowego białka pochodzącego z produktów takich jak:chude mleko, kefir, jorurt, chudy twaróg, chude gatunki ryb i mięsa, chude wędliny.
Tłuszcze stosuje się łatwostrawne tj. margaryny miękkie, oliwę z oliwek , śmietankę. Zabrania się natomiast spożywania takich tłuszczów jak : smalec , słonina , boczek wędzony. Masło stosuje się w ograniczonych ilościach świeże i na surowo.
Z diety należy wykluczyć warzywa i owoce wzdymające tj. kapustę, kalafior, ogórki, strączkowe świeże i suche, rzodkiewki, cebulę, pory, czosnek, gruszki, śliwki, czereśnie. Warzywa i owoce zalecane należy spożywać w postaci soków, gotowanej i / lub przecieranej.
Potrawy należy przyprawiać kwaskiem cytrynowym, sokiem z cytryny, zieloną pietruszką, zielonym koperkiem, majerankiem, cynamonem, wanilią. Należy ograniczyć sól,vegetę, a wykluczyć pieprz, ocet, musztardę.
Zaleca się spożywanie dużej ilości produktów obfitych szczególnie w witaminy takie jak : A, K, C oraz witamin z grupy B. U pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby występują często niedobory tych witamin. Narząd ten traci zdolność ich magazynowania.
Źródłem witaminy :
A - tran, wątroba, mleko, śmietanka , masło , żółtko jaj oraz produkty roślinne , głównie zielone i czerwone
warzywa ( marchewka, pomidory, zielona sałata, zielona pietruszka ).
C - świeże owoce i warzywa ( owoce dzikiej róży , czarna porzeczka , maliny , truskawki , agrest , kiwi,
owoce cytrusowe, pomidory, zielona pietruszka ).
K - zielone warzywa liściaste, pomidory, truskawki oraz z produktów zwierzęcych - wątroba.
z grupy B - mięso, podroby, ryby, nabiał, jaja, produkty zbożowe, drożdże piwne.
Całkowicie zrezygnuj z alkoholu.
ŚNIADANIE |
OBIAD |
PODWIECZOREK |
KOLACJA |
bawarka, rogal, masło, dżem brzoskwiniowy |
koperkowa z ziemn., zrazy dusz.,ćwikła, kasza jęczm. |
budyń śmietankowy |
herbata, bułka kanapkowa, masło, polędwica drobiowa |
mleko, bułka pszenna, masło,ser biały chudy |
ryżowa, pierś z kurcz. gotow. marchew dusz., ziemniaki |
jogurt owocowy |
herbata zielona, ryż z jabłkami z masłem i cukrem |
kawa zboż.z mlekiem, bułka, masło, miód nat. |
barszcz z ziemn., wieprzow. dusz.w jarzynach, makaron |
mus jabłkowy |
herbata owoc.,bułka psz., masło, pasta mięsna z jarzynami |
kawa zboż.z ml.,bułka kan., masło, pasta z twarogu i tuńczyka w sosie własnym |
grysikowa,schab.duszony, szpinak dusz., ziemniaki |
kisiel owocowy |
herbata z cytr., bułka kan., masło, klops |
kawa zboż.z ml.,bułka psz., masło, kiełbasa drob. |
pomidor.z ryżem, klopsiki dusz., kalarepka, ziemn. |
banan |
herbata, bułka pszenna, masło, szynka konserwowa |
bawarka,bułka kan., masło, pasta z szynki i białka jaj |
szpinak.z ziemn., leniwe pierogi z masłem i cukrem |
biszkopty |
herbata ziel., bułka kanapk., masło, polędwica drob. |
mleko, chałka, masło, marmolada |
krupnik, ryba w jarzynach po grecku, ziemniaki |
galaretka owocowa |
herbata z cytr.,bułka psz., masło, jajecznica / parze |
Produkty i potrawy wskazane i przeciwskazane w schorzeniach wątroby
PRODUKTY I POTRAWY |
ZALECANE |
PRZECIWSKAZANE |
napoje |
kawa zboż.z mlekiem o niskiej zawartości tłuszczu, bawarka, słaba herbata,herb. owocowa, ziołowa, soki owocowe,warzywne, kompoty,napoje mleczno -owoc.,jogurt niskotłuszcz.,niegazow.wody miner. w ogranicz.ilości : mleko do 2 % tłuszczu,chudy kefir, maślanka |
alkoholowe, kakao, płynna czekolada, kawa, prawdziwa, mocna herbata, mleko pełnotłuste kefir pełnotłusty, wody i napoje gazowane |
pieczywo |
pszenne jasne,pieczywo półcukiernicze,suchary, biszkopty w ograniczonej ilości : pieczywo drożdżowe |
chleb żytni,razowy,graham,pieczywo chrupkie, pszenno-razowe z dodatkiem słonecznika,soi, pieczywo z otrębami i cukiern. z dod. tłuszczu |
dodatki do pieczywa |
chudy twaróg,chuda szynka,polędwica,polędw. drobiowa, mięso gotowane, białka jaj, dżemy bez pestek, marmolady, powidła, miód naturalny |
tłusty twaróg i sery dojrzewające, ser topiony, jajka gotow., jajecznica z całych jaj,tłuste wędl. konserwy, pasztetowa,salceson,dżemy z pestk. |
tłuszcze |
w ogranicz.ilości : masło, margaryny miękkie,olej słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek |
smalec, słonina, boczek, margaryny twarde, tłuszcze kuchenne |
zupy i sosy |
na wywarach warzywnych, podpraw. zawiesiną z mąki i wody lub mleka w ograniczonej ilosci : chude rosoły ; sosy łagodne, warzywne, owocowe, mleczne zagęszczane zawiesiną z mąki i wody lub mleka |
tłuste,zawiesiste na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, zasmażane, zaprawiane śmiet., zaciągane żółtkiem, pikantne z warzyw kapustnych,strączkowych, ogórków ,esencjonalne rosoły, buliony; sosy ostre : chrzanowy, musztardowy, cebulowy, śmietanowy, majonezowy |
dodatki do zup |
bułka, grzanki, kasza manna, jęczmienna, ryż, lane ciasto na białkach,ziemniaki, makaron nitki niskojaj. w ograniczonej ilości : groszek ptysiowy |
kluski francuskie, kluski kładzione, grube makarony, suche nasiona roslin strączkowych |
mięso, drób, ryby |
chuda : cielęcina, wieprzowina, wołowina, królik, indyk, kurczak, chudy dorsz, pstrąg, sandacz, szczupak, morszczuk; potrawy duszone, gotowane, potrawki, pulpety, budynie mięsne w ograniczonej ilości :ozorki,serca,płuca,wątroba, karp, leszcz, makrela, mintaj,sola |
tłusta wołowina, wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczki, gęsi, flaki, mózg, śledzie, sardynki, węgorz, łosoś ; potrawy pieczone, smażone, wędzone, marynowane |
potrawy półmięsne i bezmięsne |
budynie z kasz, warzyw, makaron nitki i risotto z mięsem i warzywami, leniwe pierogi na białkach w ograniczonej ilości : zapiekanki z kasz i mięsa lub warzyw, kluski śląskie i z mięsem. |
pierogi, knedle, naleśniki, wszelkie potrawy smażone na tłuszczu : placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety ; bigos, łazanki z kapustą, fasolka po bretońsku |
warzywa |
młode,soczyste : marchew,pietruszka,seler,dynia, buraki, szpinak, pomidory bez skórki, warzywa gotowane, rozdrobnione lub przetarte, gotowane, surowe soki warzywne w ogranicz. ilości :rabarbar,sałata z insp.,kalarepa, drobno starta surówka z marchwi, selera i jabłka |
warzywa kapustne,cebula,czosnek,pory,suche nasiona roślin strączk., ogórki, rzodkiewka, kalafior,fasolka szparagowa,groszek zielony ; warzywa w postaci surówek, sałatek z dod. majonezu i musztardą, warzywa marynowane, solone |
ziemniaki |
gotowane, w postaci puree; w ogranicz. ilości pieczone, gotowane w całości |
odsmażane, smażone z tłuszczem : frytki, krążki, placki, chipsy |
owoce |
dojrzałe,soczyste : cytrusowe,brzoskwinie,morele, banany,jabłka gotowane,pieczone w ogranicz.ilości : jagodowe,winogrona,wiśnie, kiwi, arbuz, melon |
gruszki,śliwki,czereśnie,owoce marynowane, suszone |
desery |
kisiele, budynie, galaretki owoc., kompoty przetarte, bezy, suflety, soki owocowe, przeciery w ogranicz.ilości :ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj |
tłuste ciasta, torty, desery z używkami, batony, czekolada, lody, chałwa, słodycze zawierające kakao, orzechy |
przyprawy |
łagodne : sok z cytryny, kwasek cytrynowy,zielona pietruszka, zielony koperek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia w ograniczonej ilości : ocet winny, sól, papryka słodka, vegeta, bazylia, tymianek,estragon |
ostre : ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca |
lek. Bronisława Szlauer-specjalista chorób zakaźnych. Ordynator Oddziału obserwacyjno-zakaźnego.
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie Polaków wyjazdami do krajów tropikalnych. Egzotyczne podróże to jednak nie tylko piękne krajobrazy, niepowtarzalna kultura oraz wysokie temperatury, ale też niejednokrotnie – poważne zagrożenia dla zdrowia. W Polsce coraz częściej dochodzi do stwierdzania przypadków chorób, które zazwyczaj nie występują w europejskich krajach. Jak uchronić się przed tymi schorzeniami?
W 2013 r. na Karaibach doszło do masowych zachorowań na Chikungunyę. Choroba szybko rozprzestrzeniła się na 45 innych krajów, w tym państwa europejskie (Francja, Włochy). Z kolei strach przed wirusem Zika powstrzymał niektórych sportowców przed wyjazdem na Igrzyska do Rio. Olimpijczyków przerażała panująca w Brazylii epidemia.
Statystyki wskazują, że ok. 30-50 procent podróżujących do krajów rozwijających się – a więc do większości krajów strefy tropikalnej – choruje w trakcie podróży. Turystom najczęściej dokuczają zakażenia górnych dróg oddechowych oraz biegunka. Na liście najczęstszych problemów zdrowotnych znajdują się też wysoka gorączka, malaria oraz ugryzienia owadów i pajęczaków.
Gdy ukąsi komar
Najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi u podróżujących jest malaria. Tylko w 2015 roku zapadło na nią aż 214 milionów osób; zmarło – 438 tysięcy. W Polsce każdego roku odnotowuje się kilkadziesiąt przypadków tzw. „zachorowań przywleczonych”.
Malaria jest przenoszona przez komary rodzaju Anopheles. Zgodnie z raportem WHO z 2015 r., ryzyko transmisji zarodźców istnieje w 95 krajach, głównie Afryki, Azji, Ameryki Południowej, oraz na niektórych wyspach Pacyfiku. Wśród polskich turystów przeważają zakażenia Plasmodium falciparum, które mogą mieć ciężki i powikłany przebieg. Chemioprofilaktyka choroby polega na stosowaniu w trakcie podróży odpowiednio dobranego przez lekarza leku. Terapia ta zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu malarii i zgonu, nie zapobiega jednak w 100 procentach zachorowaniu. Zażywanie leków należy rozpocząć przed wyjazdem i kontynuować po powrocie z podróży.
- Tylko w przypadku dłuższych wyjazdów, na przykład w celach służbowych, możliwa jest tzw. terapia kieszonkowa. Polega na przepisaniu odpowiedniego leku i zastosowaniu preparatu w razie wystąpienia gorączki. Pojawienie się wysokiej temperatury w ciągu 3-6 miesięcy od powrotu ze strefy malarycznej jest wskazaniem do diagnostyki w kierunku malarii – mówi lek. Bronisława Szlauer, ordynator Oddziału Obserwacyjno-Zakaźnego Szpitala Śląskiego w Cieszynie – placówki uznawanej za „filtr epidemiologiczny” południowej Polski.
Przez niektóre gatunki komarów przenoszony jest także wirus dengi powodujący gorączkę. To najpowszechniejsza choroba wirusowa przenoszona przez owady na świecie. Choć niepowikłana gorączka przebiega łagodnie, trudniejsza odmiana, czyli tzw. wstrząs i gorączka krwotoczna, mogą być przyczyną śmierci. W Azji, gdzie odnotowuje się najwięcej zachorowań, denga jest główną przyczyną śmierci wśród dzieci. Inne schorzenia, takie jak żółta gorączka, Gorączka Zachodniego Nilu, końskie zapalenie mózgu, japońskie zapalenie mózgu czy gorączka doliny Riftu, również są przenoszone przez komary, a wywołane wirusami różnych gryp.
Turysta pod nadzorem
Tzw. „choroby egzotyczne” występują głównie w krajach klimatu tropikalnego, gdzie panujące przez cały rok wysokie temperatury i poziom wilgotności sprzyjają istnieniu większej ilości wektorów, czyli organizmów przenoszących choroby, najczęściej są to komary. W gorącym klimacie występuje też o wiele więcej zatruć pokarmowych i biegunek, a także chorób, które w bogatszych krajach już dawno zostały wyeliminowane dzięki programom szczepień. Polio czy odra nie są więc tam rzadkimi przypadkami.
Lekarze ostrzegają, aby podczas egzotycznych podróży zwracać uwagę na odpowiedni ubiór (jasne ubrania z długimi rękawami i nogawkami, skarpety) i stosowanie środków odstraszających (repelentów) oraz moskitier, a także unikać spacerów po zmierzchu w pobliżu zbiorników wodnych, gdzie owady są szczególnie aktywne. Polski turysta, przygotowując się do wyjazdu, powinien podjąć kilka podstawowych działań profilaktycznych.
- Minimum 6 tygodni przed wyjazdem warto skorzystać z porady lekarza zajmującego się medycyną podróży. Do zadań obowiązkowych należy skompletowanie odpowiedniej odzieży i apteczki, w której powinny się znaleźć preparaty odstraszające komary. W przypadku niektórych wyjazdów wskazane jest szczepienie i stosowanie profilaktyki malarycznej – wskazuje lek. Bronisława Szlauer i dodaje, że szczepienia ochronne pozwolą na zabezpieczenie także przed chorobami spotykanymi w Polsce, takimi jak tężec, wirusowe zapalenie wątroby typu B czy grypa.
- Ważna jest świadomość tego, do jakiego kraju wyruszamy i w jakich warunkach będziemy przebywać. Niezbędne jest uwzględnienie aktualnego stanu zdrowia – podeszły wiek, przewlekłe choroby serca i płuc, cukrzyca, zaburzenia immunologiczne czy stan ciąży sprzyjają wystąpieniu powikłań w przypadku zachorowań – przyznaje specjalista ze Szpitala Śląskiego.
Dla wielu lekarzy choroby zakaźne są fascynujące. Przypominają ludziom, że istnieją formy życia, które niejednokrotnie wygrywają z postępem w medycynie – pojawiają się na przykład odmiany owadów oporne na antybiotyki. Wektory przystosowują się do zmiany warunków, a nawet potrafią przetrwać tysiące kilometrów w zbiornikach wody, na statkach czy w samolotach. Specjaliści ostrzegają, że stopniowe ocieplanie się klimatu może skutkować rozprzestrzenianiem się chorób egzotycznych na tereny dotychczas od nich wolne.
dr n. med. Marcin Pecold - specjalista chorób wewnętrznych i geriatrii. Ordynator Oddziału geriatrycznego.
Wraz z nadejściem krótszych dni, zmniejsza się ilość naturalnej witaminy D, wytwarzanej w organizmie dzięki promieniowaniu słonecznemu. Jak wskazują najnowsze wyniki badań, substancja ta może być kluczem do „zdrowego starzenia się”.
Dobroczynne właściwości witaminy D znane są od dawna. Wiadomo, że wzmacnia ona kości i często jest przepisywana dzieciom przez pediatrów. W ostatnich latach na nowo stała się przedmiotem zainteresowania środowiska medycznego z powodu ujawnienia innych, niespodziewanych właściwości.
Uważa się, że witamina D ma liczne działania ogólnoustrojowe, a więc immunomodulujące i przeciwzapalne, ma zmniejszać zapadalność na choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzycę, chorobę Alzheimera, a nawet niektóre nowotwory. Można śmiało powiedzieć, że badanie właściwości tej substancji to jedno z najciekawszych zagadnień medycyny ostatnich lat. Czy naukowcom wreszcie udało się odkryć panaceum - środek „dobry na wszystko”?
Co wiemy o witaminie D?
Podstawowym źródłem witaminy D w naszej populacji jest jej synteza w skórze spowodowana działaniem promieniowania ultrafioletowego. Jedynie niewiele pokarmów – takich, jak ryby morskie (śledź, szprot, łosoś, tuńczyk, makrela) - zawierają istotną ilość witaminy D. W mniejszych ilościach substancja ta zawarta jest w mleku i jajach. To dlatego tak istotne jest zagadnienie stosowania suplementacji tej witaminy.
Czy uzupełniać niedobory witaminy D w diecie?
Lekarze odpowiadają twierdząco i zalecają stosowanie suplementacji przynajmniej w niektórych grupach pacjentów. Do korzyści takiego działania zalicza się m.in. zmniejszenie ryzyka upadków i złamań u pacjentów z osteoporozą oraz u osób powyżej 65. roku życia. Rozsądek nakazuje jednak indywidualne przeanalizowanie każdego przypadku, zwłaszcza pod kątem wykluczenia osób z podwyższonym poziomem wapnia we krwi, co również może być jednym z objawów chorób przebiegających z tzw. „osłabieniem” kośćca.
Czy należy badać poziom witaminy D przed i w trakcie leczenia?
W zasadzie nie. Niedobór witaminy D jest tak powszechny, a stosowane zazwyczaj dawki na tyle bezpieczne, iż nie ma takiej potrzeby. Badania poziomu witaminy D rezerwuje się dla szczególnych grup pacjentów, np. z upośledzonym wchłanianiem jelitowym, chorobami nerek, zaburzeniami hormonalnymi. Wielu autorów opracowań lekarskich zaleca natomiast badanie poziomu wapnia - w wybranych przypadkach przed, a na ogół po miesiącu od włączenia suplementacji.
Jakie stosować dawki? Wydaje się, że w przypadku populacji dorosłych, dawki poniżej 600 IU (jednostek międzynarodowych) na dobę są nieskuteczne, zaś dawki poniżej 4000 IU/dobę – niebezpieczne. Wciąż trwa dyskusja o możliwej toksyczności wysokich dawek witaminy D. W ubiegłym roku Amerykańskie Towarzystwo Geriatryczne, po przedłożeniu bardzo szczegółowych uzasadnień, zaleciło suplementację w wysokości „co najmniej” 1000 IU/dobę u osób w wieku 65 lat i więcej. Obecnie, do momentu pojawienia się nowych danych, rozsądne jest przepisywanie nie większej dawki. Nie dotyczy to natomiast leczniczego stosowania witaminy D w razie istnienia udokumentowanych, głębokich niedoborów.
Czy razem z preparatami z zawartością witaminy D stosować również suplementy wapnia?
Raczej tak, choć wskazana jest tu pewna ostrożność. Ponieważ nadal pojawiają się poglądy o potencjalnej szkodliwości suplementów wapnia (podawanych bez witaminy D), celowe byłoby ograniczenie się do zalecanego spożycia 1000-1200 mg tego pierwiastka dziennie. Jako, że przeciętne spożycie wapnia w społeczeństwach zachodnich kształtuje się na poziomie 600 mg/ dobę, w ramach suplementacji zapewne wystarczy dawka ok. 500 mg wapnia elementarnego.
Podsumowując, wiele wskazuje na to, iż witamina D może być jednym z kluczy do „zdrowego starzenia się”.
Co zrobić, aby ją pozyskać?
Należy przede wszystkim zażywać ruchu na świeżym powietrzu i kąpieli słonecznych oraz jeść morskie ryby. Można również odwiedzić swojego lekarza, by skonsultować z nim kwestię przepisania jej preparatu.
Bożena Hoinkes - dietetyk szpitalny
Aby zmniejszyć ryzyko niedożywienia u osób w starszym wieku, należy:
• codzienne spożywać 4–5 posiłków o regularnych porach , w odstępach co ok. 3 godz.
• pamiętać o regularnej aktywności ruchowej na świeżym powietrzu (np. spacery)
• dobierać odpowiednią do aktywności ruchowej i zaleceń dietetycznych wielkość posiłków,
a także zwracać uwagę na różnorodność wyboru produktów żywnościowych i potraw
• spożywać 5 porcji dziennie warzyw i owoców w miarę możliwości w postaci surowej lub świeżej
• wypijać odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia (minimum 2l, czyli około 7–8 szklanek płynów dziennie); można uwzględnić wśród nich mleko lub fermentowane napoje mleczne (jogurt, kefir i maślanka), a także wody mineralne o zwiększonej zawartości wapnia oraz szklankę dziennie 100% soku warzywnego lub owocowego, jako jedną z 5 porcji warzyw lub owoców
• codziennie spożywać co najmniej 3 porcje mleka i/lub przetworów mlecznych o zmniejszonej zawartości tłuszczu, można naturalne produkty mleczne łączyć z dodatkami świeżych sezonowych owoców
Strona 4 z 5
Szpital Śląski w Cieszynie
43-400 Cieszyn
ul. Bielska 4
tel. +48 33 854 92 00
fax. +48 33 852 12 24