Wiek trzech lat jest uważany za okres pewnej równowagi wewnętrznej. Trzylatek jest emocjonalnie spokojniejszy niż dwulatek. Tak jak niedawno dziecko nadużywało słowa „nie”, teraz chętnie mówi „tak”. Lubi nie tylko brać, ale i dawać. Dzieli się nie tylko przedmiotami, ale i doświadczeniami.
Rozwój emocjonalny
Trzylatek cały czas umacnia swoje "ja" i walczy o swoją autonomię (ale spokojniej niż w wieku 2,5 lat). Łatwo traci poczucie bezpieczeństwa, co wyraża płaczem. Szuka potwierdzenia miłości i skupienia na nim uwagi.
Układ nerwowy dziecka 3-letniego jest niestabilny i delikatny: jest nieodporne na zmęczenie, wysiłek fizyczny i hałas. Źle znosi odroczenie w zaspokajaniu potrzeb. Przeżywa i wyraża silne emocje zarówno gniewu, jak i radości, łatwo przechodzi od jednych do drugich. Próbuje już nazwać swoje emocje.
W mniejszym stopniu potrzebuje bezpieczeństwa, rytuałów i powtarzalności tych samych czynności każdego dnia. Czuje się znacznie bardziej z samym sobą i z innymi. W porównaniu do 2,5 –latka, bywa bardziej ustępliwy, bardziej pogodzony z otaczającą go rzeczywistością. Nie wszystko i nie zawsze musi być zrobione zgodnie z jego wolą.
Rozwój społeczny
Dziecko 3-letnie zaczyna pełniej uczestniczyć w życiu społecznym i jest coraz bardziej otwarte na współpracę. Potrafi czekać na swoją kolej, chętniej odda zabawkę, aby pozostać w dobrych kontaktach z rówieśnikami. Uczy się nie tylko brać, ale i dawać. Zaczyna zawierać przyjaźnie. W tym wieku dziecko może mieć kłopoty w porozumiewaniu się z obcymi osobami, ponieważ jeszcze niewyraźnie mówi. Rodzice rozumieją jego mowę, ale inni obcy ludzie już nie. Dziecko w tym wieku bardzo tęskni za mamą, nawet, gdy wie, że mama niedługo wróci.
Rozstanie może być dla niego trudne.
Przedszkole to nowe miejsce. Są trzylatki, które nie są gotowe do pójścia do przedszkola. Na początku uczucie lęku jest takie silne, że blokuje w dziecku chęć poznania nowego otoczenia, rzeczy, osób, zabawek. Nie zwraca ono uwagi na to co się dookoła niego dzieje, a silnie skoncentrowane jest na tym, aby opanować swoje emocje i smutek, tęsknotę za bliskimi i lęk. Niektóre dzieci w tym wieku nie powinny spędzać większości dnia poza domem. Nie ma jednego, ustalonego wieku odpowiedniego na zostanie przedszkolakiem. Każde dziecko jest inne i każde inaczej się społecznie rozwija.
Rozwój poznawczy:
-
Dziecko 3-letnie wie: jaką ma płeć – czy jest chłopcem, czy dziewczynką, jak ma na imię, wie, że jest dzieckiem a nie dorosłym.
-
Potrafi dostrzec regularność: uczy się i rejestruje to, co powtarzalne. Zauważa porządek i chaos, piękno i brzydotę, rytm i melodię języka.
-
Poznaje najbliższą rzeczywistość. Kojarzy porządek lub cykliczność wykonywania czynności w życiu codziennym (chętnie pomaga w kuchni, sprząta, nakrywa do stołu itp.)
-
Podejmuje zabawy tematyczne: bawi się dom, w lekarza, prowadzi samochód itp.
-
Spostrzega przeciwieństwa: jasno-ciemno, ciężki- lekki, suchy-mokry itp.
-
Uczy się przez naśladowanie: gesty, postawy, mimika twarzy.
-
Potrafi nauczyć się krótkiego wierszyka, piosenki, powtórzyć po kolei dwie liczby. Koncentruje się przez pół godziny na rysowaniu, układaniu klocków, zabawie samochodami.
-
Ma słabą orientacje przestrzeni, nie ma poczucia czasu.
-
Pamięta imiona osób nieobecnych, rozpoznaje bliskich po kilku miesiącach rozłąki.
-
Rozpoznaje cztery podstawowe barwy: czerwoną, żółtą, zieloną i niebieską (nie zawsze potrafi je nazwać).
-
Mechanizm myślenia dziecka 3-letniego ma charakter globalny, co oznacza, że dziecko postrzega elementy otoczenie jako całości mało zróżnicowane. Niezdolne jest do procesów analizy i syntezy. Nie potrafi opowiadać o rzeczywistości, ani jej opisywać, więc fantazjuje. Treści myślowych dostarczają mu zmysły: smak, dotyk, wzrok, słuch, węch – czyli całe ciało.
-
Rozwój wyobraźni umożliwia naśladowanie i odtwarzanie różnych sytuacji, tworzenie nowych historii, wierszyków, piosenek.
-
Uwaga jest chwilowa, krótkotrwała i przerzutna. Nie jest w stanie skupić się dłużej na jakiejś czynności.
Rozwój mowy
Około 3 r. ż. Dziecko zaczyna używać zaimków osobowych „ja”, „mnie”. Zna ok. 1000 – 1500 słów
Nie potrafi opowiadać zdarzeń, ani wyjaśnić tego, co widzi zgodnie z zasadami przyczynowości. Jest zainteresowany językiem. Coraz płynniej się nim posługuje i coraz lepiej jest rozumiany przez innych.
Motoryka mała
Rysuje kreski pionowe i poziome, kółko, krzyżyk, spontanicznie tworzy bazgroły.
Buduje wieżę z klocków, most, pociąg. Posługuje się sztućcami, próbuje ciąć nożyczkami.
Motoryka duża
Dziecko 3-letnie potrafi szybko biegać, skakać, szybko schodzić po schodach, kopać i rzucać piłkę. Coraz lepsza sprawność fizyczna sprawia, że czynności dnia codziennego wykonuje coraz sprawniej (np: zwinne się wspina, biegnąc okrąża przeszkody, stoi lub skacze na jednej nodze, chodzi na palcach)
Samodzielność
Dziecko 3-letnie dąży do samodzielności („ja sam”), ale trzeba mu pomagać przy tych próbach. Potrafi założyć majtki, spodnie, bluzkę, piżamkę, buty kurtkę. Uczy się sam jeść łyżką i widelcem, pić z kubka lub szklanki.
Nie wiąże sznurówek, czasem zapina guziki. Dlatego buty na rzepy i ubrania na zatrzaski są bardziej praktyczne.
Zgłasza potrzeby fizjologiczne, ale czasem wymaga jeszcze pomocy w toalecie.
Pomaga w porządkowaniu otoczenia, sprzątaniu, odkładaniu zabawek na miejsce.
Lęki
U trzylatka dominują lęki wizualne – potwory, czarownice, duże zwierzęta, ciemność.
Boi się zjawisk przyrody (wiatr, deszcz, burza), oraz nagłych zdarzeń, obcych ludzi (dorosłych i dzieci), rozstania z rodzicami. Czuje się niepewny, gdy zmienia oswojone już miejsce.
OPRACOWAŁY
Iwona Jęczeń i Beata Makuch