Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną, każdy człowiek nabywa ją w ciągu swojego życia podczas kontaktu z mówiącymi ludźmi. Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka wpływa na rozwój jego osobowości. Otaczający świat poznaje dzięki umiejętności rozumienia, a dzięki umiejętności mówienia wyraża swoje spostrzeżenia, pragnienia uczucia, przeżycia. Rozwój mowy uwarunkowany jest genetycznie ale zależy nie tylko od właściwości wrodzonych człowieka ale także od warunków społecznych, kontaktu ze środowiskiem i innymi mówiącymi ludźmi.
Dlatego bardzo ważne jest rozmawianie z dzieckiem, opowiadanie mu bajek, czytanie, wspólne aktywne spędzanie czasu, zabawy z dzieckiem w domu.
Również zabawy i ćwiczenia logopedyczne mogą być sposobem spędzania czasu wolnego z dzieckiem w domu przynoszącym wiele korzyści.
Ćwiczenia logopedyczne mogą być prowadzone w postaci:
- ćwiczeń ortofonicznych
-ćwiczeń oddechowych
- ćwiczeń fonacyjnych
- ćwiczeń logarytmicznych
- ćwiczeń usprawniających narządy mowy
- ćwiczeń artykulacyjnych
- ćwiczeń kształtujących słuch fonematyczny
Zabawy logopedyczne stanowią dla dzieci atrakcyjną formę ww, ćwiczeń, gdyż najczęściej wzbogacone są w ciekawą narrację (bajeczki logopedyczne), często też wykorzystuje się pomoce typu wiatraczki, dmuchajki, słomki, piórka, piłeczki ping- pongowe itp., przedmioty codziennego użytku, zabawki, literaturę dziecięcą (wierszyki, bajeczki) a wszystko po to, aby zachęcić dziecko do ćwiczeń.
Podaję więc kilka przykładów zabaw z dzieckiem w domu podczas, których może wykonywać ww. ćwiczenia:
1. Zabawa „ Dmuchanie świecy”- osoba dorosła trzyma i zapala świecę w odległości bezpiecznej od dziecka a dziecko dmucha w taki sposób, by płomień wyginał się, ale nie zgasł.
2. Zabawa „ Wdmuchaj piłeczkę”- na dużym kartonie format A-3 rysujemy krętą trasę, której brzegi wyklejamy razem z dzieckiem plasteliną. Gotową planszę kładziemy na stole. Na linii startu dziecko kładzie piłeczkę, na linii mety stawiamy pojemnik, który stoi na nieco niższym poziomie niż plansza. Zadaniem dziecka jest dmuchanie na piłeczkę w taki sposób, aby piłeczka nie wydostała się za wyznaczone plasteliną brzegi trasy i wpadła do pojemnika. W zabawie tej konkurencją dla dziecka może być rodzic lub inne dziecko.
3. Zabawa „ Mecz ping- pongowy”- mecz rozgrywany jest między dzieckiem a rodzicem, którzy leżą na dywanie. Zadanie polega na wdmuchnięciu piłeczki do bramki przeciwnika. Zwycięzcą jest ten, kto uzyska więcej bramek. Odległość między bramkami zależy od możliwości i umiejętności dziecka.
4. Zabawa” „ Huśtanie ulubionej zabawki”- na brzuszek leżącego płasko na podłodze dziecka należy położyć ulubioną przytulankę. W czasie wdechu zabawka unosi się do góry podczas wydechu opada. Zarówno wdech jak i wydech muszą być powolne i równomierne z chwilowym zatrzymaniem powietrza.
5. Zabawa „Zabawne plamy”- do zabawy potrzebne będą: farby plakatowe, pędzelek, karton dowolnej wielkości, plastikowe słomki.
Rodzic wraz z dzieckiem przygotowuje odpowiednią konsystencję farby, taką aby po nałożeniu jej na karton w postaci plamy można było ją swobodnie przy pomocy słomki rozdmuchać. W ten sposób powstają rozdmuchane plamy, którym po wyschnięciu można dorysować nóżki, włoski i powstaną w ten sposób fantazyjne stworki - potworki.
6.Zabawa „ Muchomorek”- prosimy dziecko o narysowanie grzybka z czerwonym kapeluszem. Rodzice w tym czasie wycinają z kartonu białe nieregularne plamy, które następnie rozkładają obok grzybka. Zadaniem dziecka jest przeniesienie za pomocą słomki białych plamek na kapelusz
7. Zabawa „ Porządki”- dziecko wraz z rodzicem siada przed lustrem, rodzic czyta treść opowiadania i jednocześnie wykonuje ćwiczenia wraz z dzieckiem.
Pan Języczek , który mieszka u mnie i u ciebie w buzi postanowił zrobić wiosenne porządki, otworzył drzwiczki swego domu (otwieramy szeroko wargi) i wyszedł do ogrodu (wysuwamy język na zewnątrz jamy ustnej). Spojrzał na słoneczko (podnosimy język do nosa), potem na trawkę (dotykamy językiem brody), na rosnące po lewej i po prawej stronie drzewa (poruszamy językiem w prawą i lewą stronę jak byśmy chcieli dotknąć językiem uszu) i wytrzepał dywan (wielokrotne unoszenie języka w kierunku nosa i brody), potem wrócił do domu i umył drzwi (oblizujemy wargi ruchem okrężnym raz w jedną raz w drugą stronę). Teraz muszę pomalować sufit (unosimy język do podniebienia górnego i czubkiem języka malujemy sufit na wybrany kolor - ruchy języka od zębów w kierunku gardła), potem pomalował ściany (poruszamy czubkiem językiem po wewnętrznej stronie policzka jednego potem drugiego i malujemy na wybrany przez dziecka kolor). Pan Języczek postanowił jeszcze policzyć okna (czubkiem języka dotykamy po kolei zębów górnej i dolnej szczęki, język skacze jak żabka z kamyczka na kamyczek i liczy okienka).
8. Zabawa „ Król Wiatrów”
Do zabawy potrzebne będą nam: berło, które możemy wykonać z dzieckiem według własnego pomysłu, oraz peleryna z cienkiego zwiewnego materiału. Podczas naśladowania szumu wiatru stosujemy różne natężenie głosu, pamiętamy również o układaniu warg w ryjek, zbliżeniu zębów trzonowych i uniesieniu czubka języka do górnych dziąseł.
Rodzic opowiada:
Na olbrzymiej górze mieszkał Król Wiatrów. Wiosną opuszczał ją i szumiał łagodnie (naśladujemy z dzieckiem szum wiatru wielokrotnie powtarzając głoskę szszsz..), by nie postrącać płatków z kwitnących drzew. Latem szumiał tylko wtedy gdy bawiącym się na placu zabaw dzieciom przeszkadzały zbierające się na niebie chmury i aby je rozpędzić szumiał lekko: szszszsz… Gdy zbliżała się jesień przeganiał czarne kłębiące się chmury szumiąc groźnie: szszszsz…. Najgroźniej i najmocniej dmuchał jednak podczas mroźnych, srogich zim i wołał: szszszsz…. Często też podczas swoich podróży zaglądał przez okno do bawiących się w domu dzieci, stukał w okienko, jakby chciał wywołać je na dwór. Ale dzieci nie chciały skorzystać z zaproszenia Króla Wiatrów i wolały pozostać w domu.
logopeda: Agnieszka Górna
Literatura:
Sachajska E. , Uczymy poprawnej wymowy. WSiP, W- wa 1981
MinczakiewiczE.M., Logopedia, Mowa rozwój, zaburzenia, terapia. WSP, Kraków 1997