Jesteśmy z Ciebie dumni – budujemy poczucie wartości u dziecka

Budowanie poczucia własnej wartości u dziecka to zadanie przede wszystkim rodziców. Mogą je wzmacniać przez całe życie u swoich dzieci, ale warto szczególnie zatroszczyć się o nie w pierwszych latach. To, co dzieci wezmą od rodziców niejednokrotnie pozwoli im przejść przez sytuacje, w których inni dorośli nie zawsze będą umieli zatroszczyć się o ich godność, poszanowanie i akceptację.

Jesteśmy z Ciebie dumni – budujemy poczucie wartości  u dziecka

Poczucie własnej wartości, szacunek dla samego siebie to siły, która pozwalają nam realizować marzenia, pragnienia, osiągać założone cele, podejmować trafne decyzje. Dziecko przychodzi na świat z wiarą w siebie i swoje możliwości. Ta zdolność nie pozostaje niezmienna, gdyż wpływ na nią ma wiele czynników. Zależy ona przede wszystkim od rodziców, później wpływ zaczynają wywierać także inni: wychowawcy, nauczyciele, rówieśnicy. Zazwyczaj jednak największy wpływ na to, jak postrzegamy samych siebie, mają najbliżsi. Dzieje się tak już od chwili narodzenia.

W zależności od reakcji rodziców w podświadomości dziecka koduje się przekaz: jesteś naszym skarbem, kochamy cię, jesteś Kimś lub wręcz przeciwnie: twoja obecność sprawia przykrość, nie potrzebujemy cię, jesteś Nikim. Z czasem dziecko musi się mierzyć z kolejnymi wyzwaniami, wówczas uczy się, co leży w zakresie jego możliwości. Odnosi sukcesy i przeżywa porażki, obserwuje również, jak do nich podchodzą inni i wyciąga wnioski.
 
Zaniżona i zawyżona samoocena

Niskie poczucie własnej wartości może się różnie zamanifestować w przyszłym życiu, przede wszystkim jednak takim osobom towarzyszy niepewność siebie, lęk przed innymi, nieśmiałość, unikanie wystąpień, niechęć do podejmowania nowych wyzwań, branie każdej porażki na siebie przy jednoczesnym przypisywaniu sukcesów innym bądź przypadkowi. W związku z tym wydawać by się mogło, że osoby z wysoką samooceną odnoszą same sukcesy, a ich relacje z innymi są świetne. Tymczasem okazuje się, że niezgodność samopostrzegania z realnym obrazem własnej osoby również jest problemem.

Nieadekwatna, zawyżona samoocena sprawia, że taka osoba dąży do zaspokojenia własnych potrzeb bez oglądanie się na dobro innych. Jest zaradna, ale egoistyczna, nie umie cieszyć się szczęściem innych, dostrzegając jedynie samego siebie. Czy i jak rodzice mogą wpłynąć na to, aby obraz samego siebie był u dziecka adekwatny?
 
Precz z etykietkami!

Każdy z nas przynajmniej raz w życiu walczył z niesprawiedliwą etykietką: zdolny, ale leniwy, nie ma słuchu, roztrzepaniec, nigdy się tego nie nauczy, jest taki jak jego ojciec/matka itp. przykłady można by mnożyć.

Przypisywanie dzieciom (i nie tylko) określonych ról, sprawia, że zaczynają je grać.
Przylepić etykietkę jest bardzo łatwo, ale jak z tym walczyć? Adele Faber i Elaine Mazlish – autorki książki „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały; Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły” podają sześć metod, które mogą  w tym pomóc:
 
1.    Pokaż dziecku, że nie jest takie, za jakie się uważa (wykorzystaj nadarzającą się okazję).
2.    Stwórz sytuację, w której dziecko (i inni) spojrzy na siebie inaczej.
3.    Pozwól dziecku słyszeć, jak je chwalisz przed innymi.
4.    Pokaż zachowanie godne naśladowania.
5.    Przypomnij dziecku takie sytuacji z przeszłości, które zaprzeczają przypinanym etykietkom.
6.    Wyraź swoje uczucia i oczekiwania.

 
Słowami i nie tylko

Poczucie wartości najbardziej zaniżają takie komunikaty, które przekazują informację: jesteś bezwartościowy. Mogą to być inwektywy wyrażane wprost, obraźliwe porównania, groźby, pouczenia, kpiny, szyderstwa, kazania, ale również mowa ciała. Mimiką twarzy, spojrzeniem, gestami, pozycją ciała ludzie potrafią wyrazić cała gamę negatywnych uczuć: lekceważenie, chłód, obojętność, zniecierpliwienie, wściekłość. Dlatego należy oduczać (a i samemu nie stosować) takich komunikatów, które osłabiają, oddają wpływ na życie innym, a uczyć posługiwania się słowami mocnymi, które oznaczają: ja sam biorę odpowiedzialność za swoje życie.
 
Słowa, które osłabiają:
-    muszę,
-    powinienem,
-    nie mogę,
-    niemożliwe,
-    zawsze,
-    nigdy,
-    nie dam rady,
-    gdybym tylko;
 
Słowa, które wzmacniają:
-    chcę,
-    wolę,
-    wybieram,
-    mam zamiar,
-    decyduję,
-    zależy mi,
-    postanawiam,
-    zdecydowałem,
-    przemyślę to i zastanowię się, co zrobić.

Joanna Górnisiewicz